Rewolucja 2D już się rozpoczęła | Magdalena Bednarkiewicz, GS1 Polska

Jaka zmiana czeka konsumentów na całym świecie? Jak kody nowej generacji mogą wspierać zrównoważony rozwój? Czym jest Cyfrowy Paszport Produktu i jakie korzyści za sobą niesie? M.in. o tych tematach opowiada Magdalena Bednarkiewicz, Manager Zarządzania Projektami (PMO) dla branży retail, GS1 Polska.

W czerwcu tego roku minęło 50 lat od zeskanowania pierwszego kodu kreskowego. Od czego zaczęła się cała historia i jakie są dalsze losy kodu kreskowego?

Kod kreskowy powstał w latach 70-tych. Pierwsze charakterystyczne „bip” miało miejsce w 1974 r. w Ohio, a pierwszym zeskanowanym produktem była paczka gumy do żucia. Kody kreskowe znajdują się obecnie na ponad 1 miliardzie produktów na całym świecie i są skanowane ponad 10 miliardów razy dziennie.

Kody kreskowe są niezwykle popularne i stosowane prawie na wszystkich produktach. Znamy je wszyscy, bo wszyscy jesteśmy konsumentami i robimy zakupy. Nie każdy jednak wie, że za kodami kreskowymi stoi globalna organizacja GS1, która tworzy, rozwija i dba o prawidłowe wykorzystywanie najpowszechniej stosowanego systemu standardów na świecie. Kody kreskowe zapewniają bezpieczeństwo konsumentom, a sprzedawcom i producentom pozwalają zoptymalizować kluczowe procesy biznesowe.

Po 50 latach od powstania kodów kreskowych czas jednak na nową rewolucję – przejście na kody nowej generacji tzw. kody 2D (dwuwymiarowe). Zmiana podyktowana jest potrzebami konsumentów, którzy chcą otrzymywać więcej informacji o produkcie, aby podejmować bardziej świadome decyzje zakupowe. Z pomocą przychodzą dobrze znane QR kody, które mogą pomieścić więcej informacji niż tradycyjny kod kreskowy i są odczytywane telefonem. QR kody od GS1 mają jednak większą moc niż te standardowe – przede wszystkim zawierają unikalny nr produktu (GTIN), dzięki któremu mogą być skanowane przy kasie do rejestracji sprzedaży oraz w zależności od potrzeb np. producenta mogą zawierać szereg dodatkowych danych (np. nr partii, czy serii, datę ważności).

Czy w Polsce jest zainteresowanie wdrożeniem kodów GS1 QR?

Tak. Coraz więcej firm decyduje się na wdrażanie kodów 2D ze standardami GS1 i zauważa potrzebę ich wdrożenia. Jest to podyktowane:

• potrzebami konsumentów, którzy chcą szybkiego dostępu do informacji o produkcie,
• potrzebami producentów i sieci, którzy chcą lepiej wykorzystać dane, aby sprostać nowym wyzwaniom,
• ograniczoną powierzchnią nadruku i zbyt dużą liczbą symboli kodów kreskowych na opakowaniach,
• ograniczeniami kodów kreskowych (EAN/UPC), które zawierają tylko jedną informację (nr GTIN).

Wybór wdrażanego kodu 2D zależy od branży, czy samego producenta, ale zauważyliśmy, nie tylko w Polsce, ale też na całym świecie, że kod QR od GS1 najchętniej wykorzystywany jest w branżach: beauty, spożywczej, odzieżowej, czy np. DIY. GS1 nie narzuca wyboru rodzaju kodu 2D, jednak rekomenduje wdrażanie kodów GS1 QR. Obecnie konsumenci potrzebują więcej danych o produkcie, chcą podejmować świadome, bezpieczne i mądre decyzje zakupowe. Kody GS1 QR pozwalają markom wyjść naprzeciw tym oczekiwaniom. Dzięki zeskanowaniu kodu smartfonem konsument zyskuje szybki dostęp do ważnych dla siebie informacji.

Niezwykle budujące jest to, że coraz więcej firm zgłasza się do nas w temacie wspólnych pilotaży kodów GS1 2D i prosi o wsparcie w ich prawidłowym wdrożeniu. Liczymy na to, że liczba takich wdrożeń będzie z roku na rok rosła. Zachęcamy wszystkie chętne firmy do współpracy.

Podstawą funkcjonowania nowoczesnych firm jest wspieranie zrównoważonego rozwoju. Jak kody nowej generacji mogą w tym pomóc?

Kody 2D ze standardami GS1 wspierają zrównoważony rozwój poprzez:

– Transparentność i śledzenie pochodzenia. Kody GS1 2D umożliwiają śledzenie produktów od źródła, czyli producenta do konsumenta, co pomaga w monitorowaniu i kontrolowaniu pochodzenia i jakości tych produktów.
– Redukcję marnotrawstwa. Dzięki kodom GS1 2D możliwe jest dokładne śledzenie dat ważności i stanów magazynowych, co minimalizuje straty produktów. Pokazała to Żabka Polska, wdrażając kody GS1 DataMatrix na produktach marki własnej.
– Efektywność operacyjną. Automatyzacja procesów logistycznych i magazynowych przy użyciu kodów 2D od GS1 zwiększa efektywność i redukuje zużycie zasobów.
– Interakcję z konsumentem. Kod GS1 QR pozwala konsumentowi na dostęp do dodatkowych informacji, promując w ten sposób świadome decyzje zakupowe.
– Działania dla klimatu. Kody GS1 2D wpływają na zmniejszenie zużycia CO2. Przykładem jest polski start-up SWAPP!, który wdrożył kod QR ze standardami GS1 na opakowaniach wielorazowego użytku.
– Walkę z nierównościami. Kody QR pozwalają zwiększać dostępność produktów. Przykładem jest firma Zappar, która stworzyła aplikację Zapvision, ułatwiającą codzienne zakupy i świadome wybory konsumenckie osobom niewidomym i słabowidzącym.

Kiedy konsumenci będą mogli skorzystać z nowych kodów?

Rewolucja 2D już się rozpoczęła. Coraz więcej producentów, sieci czy dostawców rozwiązań decyduje się na wdrażanie kodów 2D ze standardami GS1. Rodzaj branży nie ma znaczenia, ponieważ wszyscy zauważają potrzebę ich stosowania. Wystarczy spojrzeć na kilka ostatnich wdrożeń kodów GS1 2D w Polsce: Żabka Polska z Nowalijką czy Pierre Baguette wprowadziła na produktach marki własnej kody GS1 DataMatrix, które klienci mogą już skanować w kasach samoobsługowych i dokonywać zakupów. Start-up Swapp! wdrożył na opakowaniach wielorazowego użytku (w opcji wypożyczania opakowania bez pozostawienia depozytu) kody QR ze standardami GS1 w branży gastronomicznej. Jeśli odniesiemy się do produktów marek zagranicznych, to np. Unilever na swoich produktach nanosi już kody 2D od GS1.

W czerwcu 2024 wydane zostało Global Joint Statement – wspólne oświadczenie 22 liderów rynku (największych na świecie firm zajmujących się handlem detalicznym i dobrami konsumpcyjnymi), którzy wzywają do przejścia na kody QR ze standardami GS1. Są wśród nich np.: Lidl International, Barilla, Dr. Oetker, Carrefour, L’Oreal, Mondelez International, Nestle czy Procter & Gamble. Dodatkowo w Polsce 4 sieci handlowe: Auchan, Biedronka, Makro i Żabka Polska podpisały list intencyjny, w którym zobowiązują się do podjęcia działań, by zapewnić do 2027 r. gotowość do odczytu kodów 2D od GS1 we wszystkich obsługiwanych przez nie sklepach. Oznacza to, że w ciągu najbliższych 3 lat pojawi się ogrom produktów z kodami 2D od GS1.

2 lata temu ruszyły prace nad Cyfrowym Paszportem Produktowym. Proszę przybliżyć czytelnikom, co to właściwie jest i jakie korzyści za sobą niesie.

Cyfrowy Paszport Produktu (DPP) to jedna z inicjatyw w ramach Rozporządzenia dot. Ekoprojektowania produktów (ESPR), które zostało wprowadzone w odpowiedzi na kilka kluczowych wyzwań i celów związanych z ochroną środowiska, gospodarką obiegu zamkniętego oraz zrównoważonym rozwojem. Cyfrowy Paszport Produktu ma na celu zwiększenie przejrzystości i zrównoważonego rozwoju produktów poprzez dostarczanie szczegółowych informacji w całym łańcuchu wartości (m.in. na temat ich cyklu życia, materiałów, które zostały użyte, oraz sposobu ich utylizacji, jak również weryfikację czy produkt jest oryginalny). Paszport produktu to zestaw istotnych danych (wyspecyfikowanych w regulacji) umożliwiających identyfikację produktu i jego składu oraz pochodzenia w całym cyklu życia. Obejmuje nie tylko dane o produktach gotowych, ale także o komponentach i półproduktach. Paszport dotyczy nie tylko towarów wyprodukowanych w Europie, ale także sprowadzonych do UE z innych rynków. Tylko pewne rodzaje żywności, pasz oraz produktów farmaceutycznych zostały zwolnione z jego posiadania. Wprowadzenie Cyfrowych Paszportów Produktów ma potencjał przynieść liczne korzyści, zarówno dla przedsiębiorstw, jak i konsumentów, wspierając jednocześnie globalne wysiłki na rzecz zrównoważonego rozwoju i bardziej efektywnego zarządzania zasobami.

Na zakończenie proszę powiedzieć, gdzie rozwiązania GS1 znajdują swoje zastosowanie?

Standardy GS1 są globalnie uznawane i stosowane w wielu branżach (m.in. w handlu, budownictwie, logistyce, ochronie zdrowia), co zapewnia interoperacyjność pomiędzy różnymi systemami i platformami. Numer GTIN (Globalny Numer Jednostki Handlowej) może być używany do jednoznacznej identyfikacji każdego produktu. GS1 oferuje również standardy takie jak SSCC (Seryjny Numer Jednostki Logistycznej) do śledzenia jednostek logistycznych i GLN (Globalny Numer Lokalizacyjny) do identyfikacji lokalizacji.

W kontekście Cyfrowego Paszportu Produktu, standardy GS1 – jak GTIN – mogą być używane do śledzenia ruchu produktów w łańcuchu dostaw i monitorowania ich stanu, co zwiększa transparentność i efektywność. Wykorzystanie standardów GS1 w Cyfrowych Paszportach Produktów ułatwi współpracę pomiędzy różnymi podmiotami w łańcuchu dostaw, niezależnie od używanych przez nie systemów IT.
GS1 aktywnie uczestniczył w projekcie CIRPASS-1 – europejskim konsorcjum, które przygotowało grunt pod Cyfrowy Paszport Produktu oraz opracowało plan działania w trzech łańcuchach wartości: elektronice, bateriach i tekstyliach. Obecnie GS1 jest członkiem CIRPASS-2, które skupia się na pilotażowych projektach i wdrożeniu Cyfrowego Paszportu Produktu, koncentrując się na tekstyliach, sprzęcie elektronicznym i elektrycznym, oponach i budownictwie. GS1 aktywnie angażuje się w ten cel, oferując swój wkład w tworzenie systemu wymiany danych, opartego na standardach.

Rozmawiała Małgorzata Malinowska-Krawczyk

Magdalena Bednarkiewicz

Manager Zarządzania Projektami (PMO) dla branży retail, GS1 Polska

Kierownik Projektów z ponad 7-letnim doświadczeniem we wdrażaniu m.in. projektów IT, e-commerce, usługowych, logistycznych dla różnych branż. W GS1 zarządza projektami wdrożeniowymi dotyczącymi wykorzystania standardów GS1 w łańcuchach dostaw branży retail. Jest Program Managerem wdrożenia kodów dwuwymiarowych, tzw. kodów 2D.