OPAKUJ PRZYJAŹNIE DLA ŚRODOWISKA

Wraz ze wzrostem świadomości społecznej konsumentów i producentów na temat ich wpływu na ochronę środowiska naturalnego – zmienia się sektor opakowań. Czynnik ekologiczny coraz częściej staje się kryterium wyboru zwłaszcza dla branży spożywczej, stanowiącej aż 64 proc. odbiorców opakowań w Polsce.

Ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne w trakcie całego cyklu życia opakowania – od jego projektu, produkcji, również poprzez sposób prezentowania na regałach, utylizację i recykling – to zadanie, którego coraz chętniej podejmują się producenci opakowań i etykiet.

Konrad Nowakowski, Kierownik Zakładu Ekologii Opakowań COBRO – Instytutu Badawczego Opakowań zwraca uwagę na cykl życia produktu.

– Każdy produkt wywiera wpływ na środowisko (emisje CO2, zużycie wody, zanieczyszczenie powietrza i in.). Myślenie w kategoriach cyklu życia produktu uwzględnia wpływ pełnego cyklu życia produktu oraz wpływ zasobów wykorzystywanych w tym cyklu. Korzysta się w nim z podejścia opartego na ocenie cyklu życia (LCA), która pomaga określić najważniejsze rodzaje wpływu i występujące w cyklu życia produktu istotne punkty lub może być wykorzystana do opracowania pomocniczych narzędzi i kryteriów, które są wykorzystywane np. przez projektantów. Aspekty środowiskowe w procesie wytwarzania produktów oraz wzrastająca świadomość ekologiczna, powodują wzrost znaczenia ekoprojektowania, które zapewnia poprawę ekologiczności produktów w całym ich cyklu życia (dobór i zastosowanie surowców; produkcja; pakowanie, transport i dystrybucja; instalacja i konserwacja; użytkowanie; koniec przydatności do użycia). Ekologiczne projektowanie, które nie stwarza barier dla recyklingu, wpływa na jego efektywność i jakość odzyskiwanego surowca. W tym zakresie w COBRO prowadzonych jest szereg prac na rzecz przedsiębiorców, m.in. badania LCA (Analizy Cyklu Życia), badania przydatności do recyklingu materiałowego czy kompostowania oraz zawartości surowców odnawialnych w opakowaniu. Wszystkie te działania mają na celu stwierdzenie czy dane opakowanie lub jego element charakteryzuje się właściwościami przyjaznymi dla środowiska – tłumaczy Konrad Nowakowski.

Ekologiczna jak tektura
Jakie opakowania są najbardziej eko? Pierwsza myśl wędruje do papieru i tektury litej, o których niejednokrotnie mówi się, że są odnawialne z natury. Papier – włókna celulozowe jako materiał użyty do produkcji opakowań stawia je bardzo wysoko w rankingu najbardziej ekologicznych produktów wytwarzanych na skalę przemysłową. Na ten aspekt coraz mocniej kładą nacisk konsumenci. Ekologia staje się ważna zarówno dla nich, jak i producentów żywności, co przekłada się odpowiednio na indywidualne decyzje zakupowe i ofertę produktową na rynku. Ekologiczne kryterium jest niezwykle istotne dla Metsä Board, wiodącego producenta opakowań z tektury litej na rynku europejskim. – Powszechnie uważa się, że takie opakowania najbardziej sprzyjają zrównoważonemu rozwojowi. Stosowanie lekkich podłoży Metsä Board zmniejsza niekorzystny wpływ na środowisko, ponieważ: do ich wytwarzania potrzeba mniej energii, wody i surowców, zostaje obniżona waga opakowań podczas transportu, powstaje mniej odpadów (także dzięki temu, że produkty są dobrze zabezpieczone w całym łańcuchu dostaw) – wyjaśnia Stanisław Moczulski, dyrektor ds. sprzedaży w Metsä Board.

Opakowania producenta sprawdzają się doskonale w branży spożywczej, kosmetykach, jak i produktach farmaceutycznych ze względu na certyfikowane systemy zarządzania zapewniające bezpieczeństwo produktów. – Oferowane tektury lite nie mają specyficznego zapachu, są zgodne z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa żywności i nie zawierają szkodliwych składników – dodaje przedstawiciel Metsä Board i zwraca uwagę na aspekt zrównoważanego rozwoju gospodarką leśną. – Wszystkie nasze zakłady uzyskały certyfikację kontroli pochodzenia produktów PEFC™ i FSC®, a używane przez nie masy włókniste pochodzą z lasów, zarządzanych zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Metsä Board może wskazać pochodzenie wszystkich używanych surowców. Tektury lite z pierwotnych mas włóknistych to idealny materiał do produkcji opakowań, wobec których stawiane są surowe wymagania jakościowe i dotyczące bezpieczeństwa. Wytwarzane z mas pierwotnych tektury lite Metsä Board przynoszą korzyści w całym łańcuchu zwiększania wartości produktu – od zaopatrzenia i produkcji, aż do punktu sprzedaży – akcentuje Stanisław Moczulski.

Kartony z surowców odnawialnych
Ambicję tworzenia coraz bardziej ekologicznych opakowań ma firma Tetra Pak, specjalizująca się w kartonikach do płynnej żywności. – Opakowania kartonowe znajdują coraz szersze zastosowanie w branży spożywczej. Dawniej były one wykorzystywane głównie do pakowania mleka i soków. Dziś w kartonach dostępne są też przetwory mleczne, zupy oraz soki wyciskane bezpośrednio z owoców (NFC), a nawet ser typu feta. Można znaleźć w nich także produkty, które dotychczas były dostępne w słoikach i puszkach – warzywa oraz przeciery na bazie pomidorów. W tym przypadku stosuje się karton Tetra Recart®, w który pakowane są produkty zawierające większe cząstki – tłumaczy Aleksandra Jędrzejewska, dyrektor marketingu Tetra Pak na rynek polski, czeski, słowacki i węgierski.

Kartony do mleka i soków posiadają zdecydowanie najniższy ślad węglowy, czyli sumę emisji gazów cieplarnianych, w tym na przykład CO2, wśród opakowań do płynnej żywności. To, że w wysokim stopniu minimalizują wpływ na środowisko, potwierdziła pierwsza obejmująca całą Europę ocena cyklu życia produktu, czyli LCA (Life Cycle Assessment), którą przeprowadził niemiecki Instytut Badań nad Energią i Środowiskiem (IFEU). Dodatkowo, średnio w 73 proc. składają się z papieru, czyli surowca w pełni odnawialnego. W związku z tym ich pozyskiwanie dokonuje się bez uszczerbku dla zasobów naturalnych Ziemi. Skład surowcowy sprawia, że kartony można poddawać ponownemu przetworzeniu, np. recyklingowi czy spalaniu z odzyskiem energii. – Opakowanie kartonowe zapewnia pełną ochronę produktu i jego cennych składników odżywczych – witamin i minerałów – przed szkodliwym działaniem tlenu i drobnoustrojów. Skutecznie chroni produkt także przed wpływem światła. Opakowania tego typu są lekkie, nietłukące i łatwo się je otwiera. Kartony mają różne pojemności, kształty oraz rodzaje otwarć, dzięki czemu mogą być wykorzystane do pakowania różnorodnych produktów. Są także wygodne w użytkowaniu i mało obciążające dla środowiska, gdyż w większości składają się z papieru, czyli surowca odnawialnego – dodaje przedstawicielka Tetra Pak.

Jednym z głównych celów Tetra Pak, wyznaczonych do wdrożenia przed 2020 rokiem, jest wprowadzanie jeszcze bardziej ekologicznych rozwiązań.

– Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom konsumentów i producentów, wprowadziliśmy opakowanie Tetra Rex® wyprodukowane w 100% z surowców odnawialnych, które mamy nadzieję już wkrótce pojawi się również w Polsce. W nowym kartonie wykorzystano biopolietylen niskiej gęstości (LDPE) w postaci folii oraz biopolietylen wysokiej gęstości (HDPE) w zamknięciach – oba wyprodukowane z trzciny cukrowej – mówi Aleksandra Jędrzejewska.

[galeria=”1″]

Tworzywa sztuczne mogą być eko
Ponad 18 proc. polskiego rynku opakowań obejmują opakowania z tworzyw sztucznych, które również mogą być wykonane z materiałów jak najmniej inwazyjnych dla zasobów Ziemi. Wśród nich godne uwagi są opakowania oferowane przez firmę Ecor Product.

– Przy ocenie przyjazności opakowań dla środowiska, zwraca się uwagę na szkodliwość cyklu ich życia: od pozyskania i przetworzenia surowców (Production Intensive), po procesy transportowe. Jedną z możliwości ograniczenia negatywnych oddziaływań tego typu wyrobów jest stosowanie materiałów przyjaznych środowisku (np. o naturalnym pochodzeniu, nadających się do odzysku, o niskim stopniu energochłonności produkcji itp.) oraz redukcja ich masy. Do takich opakowań zaliczają sie sprzedawane przez naszą firmę materiały Ecor FPO Wrap i jego zgrzewalna odmiana Ecor FPO Leaf – mówi Natalia Pleskot, dyrektor kreatywny w firmie Ecor Product. Wyjątkowość tych opakowań giętkich wybieranych przez rzesze klientów począwszy od branży mleczarskiej, przez szeroko pojętą branżę spożywczą, po branżę kosmetyczną i chemii gospodarczej wynika z zastosowanego opatentowanego, przyjaznego środowisku materiału. – Składa się on z minerałów (m.in. wapń, kreda, dwutlenek tytanu) związanych tworzywami sztucznymi z rodziny poliolefin. Dzięki minimalizowaniu ilości tworzyw sztucznych w materiałach na opakowania, redukujemy poziom wykorzystania nieodnawialnych źródeł, takich jak ropa naftowa i gaz ziemny. Zastosowanie minerałów w składzie surowcowym materiału Ecor FPO znacznie zmniejsza obciążenie środowiska naturalnego i umożliwia użycie go jako surowca wtórnego przy innej produkcji – dodaje przedstawicielka Ecor Product. Warto zwrócić uwagę, że opakowanie z materiału Ecor FPO zostało docenione na polskim rynku i nagrodzone Złotym Medalem MTP 2014.

Etykieta przyjazna środowisku
Trudno sobie wyobrazić opakowanie bez etykiety, która jest jego wizytówką. Często zapominamy, że w cyklu życia produktu stanowi ważne ogniwo i może przyczynić się do zwiększenia ochrony środowiska. UPM Raflatac, producenta samoprzylepnych laminatów etykietowych stawia na innowacje i udoskonalenia, również w nurcie eko. – UPM Raflatac w swojej ofercie posiada szeroki asortyment ekologicznych materiałów etykietowych i klejów. Dobrym przykładem są choćby przyjazne środowisku produkty FIT. Naszym zdaniem są to produkty nowej generacji, które znakomicie zachowują najważniejsze parametry tradycyjnych rozwiązań, a przy tym są ekologiczne. Przy ich produkcji zużywanych jest znacznie mniej surowców. Znacznie ograniczona jest również emisja CO2 oraz zużycie wody. Materiały FIT nie posiadają przy tym substancji szkodliwych. Są przy tym znacznie cieńsze od pozostałych rozwiązań, a co za tym idzie, zarówno my, jaki i nasi odbiorcy, oszczędzamy miejsce w magazynach i redukujemy koszty transportu. Transport z pewnością nie jest obojętny dla środowiska. Nasz materiał etykietowy pozyskujemy z lasów posiadających międzynarodowe certyfikaty PEFC i FSC. Oznacza to, że są to lasy zarządzane w sposób zrównoważony, który utrzymuje ich różnorodność biologiczną, produktywność i zdolność do regeneracji. Ogromne znaczenie mają również używane podczas produkcji etykiet kleje. W UPM Raflatac stosujemy wyłącznie bezpieczne kleje np. na bazie wody – akrylowe. Jesteśmy pionierem w tym zakresie. Zupełnym ich przeciwieństwem są kleje na bazie rozpuszczalników, które są zdecydowanie szkodliwymi substancjami. Nie posiadamy tego typu klejów w swojej ofercie – zaznacza Przemysław Różycki, dyrektor sprzedaży, UPM Raflatac Polska.

Recycling w natarciu
Fundacja ProKarton prowadząca kampanie edukacyjne, przeprowadziła badanie, z którego wynika, iż 92 proc. konsumentów deklaruje, że segregacja odpadów jest ważna. Dobrowolne Porozumienie REKARTON już od 2007 roku ze zużytych kartoników do płynnej żywności odzyskuje w polskich papierniach celulozę, która używana jest głównie do produkcji tektury falistej. Odpady wióropodobne przerabia się również na płyty „wiórowe” mające zastosowanie m.in. w budownictwie.

Nowością na polskim rynku odzysku surowców wtórnych jest akcja Organizacji Odzysku Opakowań, KOBA. W sierpniu 2015 firma KOBA wspólnie z siecią sklepów Carrefour rozpoczęła akcję zbierania puszek aluminiowych poprzez sieć Puszkomatów, czyli urządzeń do zbierania zużytych puszek aluminiowych. Wrzucający mogą za nie otrzymać bony na zakupy lub wesprzeć organizacje charytatywne. – Aluminium doskonale nadaje się do recyklingu. Jest to materiał mogący w 100% podlegać recyklingowi nie tracąc swoich właściwości, a korzyści dla środowiska z jego odzysku są gigantyczne. Jest tak z uwagi na to, że aluminium pełni rolę doskonałej baterii przechowującej energię potrzebną do jego ponownego przetopienia. Wykorzystanie aluminium pochodzącego z recyklingu ogranicza zużycie energii i emisję gazów cieplarnianych aż o 95 proc. – akcentuje Jakub Pieronkiewicz z KOBA.

Bariery dla opakowań zrównoważonych ekologicznie
Rynek opakowań eco-friendly rozwija się. Coraz silnej na sklepowych półkach zauważalny jest projektowy minimalizm, za którym idzie wykorzystanie oszczędnej kolorystyki, mniej przetworzonego, niebielonego papieru lub brązowego typu kraft. Nie można jednak nie wspomnieć o barierach we wprowadzaniu rozwiązań eko w branży opakowań i etykiet. – Na naszym rynku ekologia najczęściej przegrywa z ekonomią. Szczególnie mniejsi gracze nie mogą sobie pozwolić na opakowania z surowców bardziej przyjaznych dla środowiska. Osobna sprawa to bycie eko na każdym z etapów produkcji. Nie wystarczy tylko sięgnąć po certyfikowany papier – jeśli potem zadrukujemy etykiety standardowymi farbami, trudno mówić o proekologicznym podejściu do tematu – mówi Michał Rybczyński, Account Manager w agencji Ostecx Créative. Przemysław Różycki z UPM Raflatac zwraca uwagę na to, że klienci nie zawsze podejmują decyzje zakupowe w oparciu o przesłanki ekologiczne, ale warto im tego typu rozwiązania proponować. – W dużej mierze liczy się wciąż funkcjonalność, niezawodność oraz koszty. Świadomość oraz znaczenie ekologiczności wybieranych rozwiązań powoli ewoluuje. My zawsze uświadamiamy swoich klientów w tym zakresie, prezentujemy różne możliwości. Gdy proponujemy dwa produkty porównywalne zarówno cenowo, jak i pod kątem właściwości – przy czym jeden z nich jest bardziej przyjazny środowisku – to istnieje duże prawdopodobieństwo, że zostanie wybrany ten bardziej ekologiczny. Bardzo nas to cieszy, ponieważ aspekty związane z ochroną środowiska zawsze były i są dla nas kluczowe – dodaje Przemysław Różycki.

Niewątpliwie segment opakowań i etykiet przyjaznych środowisku naturalnemu będzie się rozwijał. Ten trend zauważa Wacław Wasiak, dyrektor Polskiej Izby Opakowań. – Rok 2015 był kolejnym rokiem upowszechniania opakowań „bio”, wytworzonych z materiałów kompostowalnych i biodegradowalnych. Dobrym przykładem może być wzrost wykorzystania naturalnego materiału jakim jest poliaktyd. Zapewne pomimo czynników ekonomicznych rozwijać się będzie produkcja i stosowanie opakowań „bio” i „eko”. Reasumując, rok 2016 będzie rokiem dalszej stabilizacji sytuacji w branży opakowań. Zmiany w konstrukcji opakowań zmierzać będą do uczynienia ich bardziej „przyjaznymi” dla człowieka oraz środowiska – zaznacza dyrektor PIO.
Należy mieć nadzieję, że rynek opakowań eko już niedługo przestanie być uważany za niszowy.
Jaga Kolawa