Kij obok marchewki- czy uchwała reklamowa będzie obowiązywać w każdej gminie?

W projektowanym przez rząd pakiecie zmian ustawowych związanych z uproszczeniem procesu inwestycyjno-budowlanego proponuje się wprowadzenie obowiązku podjęcia tzw. uchwały reklamowej w każdej gminie.

Mimo, że od wejścia w życie tzw. ustawy krajobrazowej minęły już ponad 2 lata, niewiele samorządów podjęło dotąd uchwały reklamowe (m.in. Ciechanów, Łódź, Opole, Kołbaskowo, Nowy Sącz). Dodatkowo część z podjętych uchwał została zakwestionowana w trybie nadzorczym (lub sądowym). W wielu gminach rozpoczęto co prawda prace nad przygotowaniem uchwał reklamowych (podejmując stosowne uchwały intencyjne), ale z uwagi na skomplikowanie materii, działania środowisk zainteresowanych treścią opracowywanych regulacji, a także wspomniane powyżej doświadczenia innych samorządów, prace nie postępują w takim tempie, jakiego możnaby się spodziewać. Perspektywa dodatkowych środków w budżecie w postaci opłat reklamowych nie stanowi jak dotąd czynnika szczególnie motywującego gminy do szybkiego podejmowania uchwał reklamowych.

Obowiązkowy charakter uchwały reklamowej?

Zmianę podejścia samorządów do problemu uregulowania zasad i warunków sytuowania w przestrzeni publicznej reklam może wymusić planowana przez ustawodawcę nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W opracowanym przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa pakiecie zmian ustawowych związanych z uproszczeniem procesu inwestycyjno-budowlanego (dostępnym TUTAJ) znalazła się bowiem propozycja zmiany brzmienia delegacji do podjęcia uchwały reklamowej, której skutkiem ma być wprowadzenie obowiązku podjęcia uchwały reklamowej w każdej gminie.

W projektowanej zmianie art. 37a ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, stanowiącym podstawę do podejmowania tzw. uchwał reklamowych, proponuje się zastąpienie dotychczasowego zwrotu „rada gminy może ustalić” zwrotem „rada gminy ustala”, którego skutkiem ma być, zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji, wprowadzenie obligatoryjności uchwał reklamowych.

Z proponowanym rozwiązaniem projektodawcy łączą podział materii poddawanej regulacji uchwałą reklamową na materię: obligatoryjną (która musi być w uchwale uregulowana) i fakultatywną (którą można uregulować w uchwale w zależności od potrzeb). I tak, zgodnie z projektem nowelizacji, swobodzie rady pozostawione zostanie określenie zasad sytuowania obiektów małej architektury oraz, co stanowi novum, określenie zasad podświetlania i oświetlania obiektów budowlanych. Tym samym, wszelkie pozostałe kwestie dotychczas regulowane uchwałą reklamową, stanowić mają jej obowiązkowy przedmiot. Innymi słowy, w projekcie założono, że w każdej gminie muszą zostać określone zasady i warunki sytuowania tablic reklamowych oraz urządzeń reklamowych (w tym także szyldów).

Inne zmiany dotyczące sytuowania reklam w przestrzeni publicznej proponowane w projekcie nowelizacji

Projektowana nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, obok zmiany fundamentalnej, za jaką uznać trzeba wprowadzenie obowiązku podjęcia uchwały reklamowej, przewiduje również szereg pomniejszych zmian związanych z sytuowaniem reklam w przestrzeni publicznej. Należą do nich m.in.:

–      zmiana definicji reklamy w ten sposób, by objąć nią także treści eksponowane bez użycia urządzenia reklamowego, w tym m.in. reklamy wyświetlane na obiektach budowlanych,

–      wyraźne wskazanie w słowniczku ustawowym, że za urządzenie reklamowe mogą być uznane także lawety,

–      zmiana sposobu wskazania podmiotu odpowiedzialnego za ewentualne naruszenie uchwały reklamowej w ten sposób, że karze podlegać ma właściciel, użytkownik wieczysty lub posiadacz samoistny nieruchomości lub obiektu budowlanego, na których umieszczono tablicę lub urządzenie reklamowe niezgodne z uchwałą,

–      zmiana zasad kalkulacji wysokości kary za naruszenie uchwały reklamowej.

Regulacje przejściowe i dostosowujące

W projekcie nowelizacji nie określono, czy dotychczas podjęte uchwały reklamowe pozostaną w mocy po wejściu w życie nowelizacji, ani jakie przepisy (dotychczasowe, czy nowe) znajdują zastosowanie do wszczętych i niezakończonych procedur planistycznych. Brak rozwiązań w tym zakresie może być w przyszłości przyczynkiem do sporów, co do oceny obowiązywania uchwał reklamowych podjętych przed wejściem w życie nowelizacji oraz co do oceny prawidłowości uchwał reklamowych, których procedowanie rozpoczęto przed tym dniem.

Co również istotne, w projekcie nowelizacji nie zabezpieczono w żaden sposób wykonania nakładanego na gminy obowiązku podjęcia uchwał reklamowych (np. ryzykiem przyjęcia zasad i warunków sytuowania reklam w drodze zarządzeń zastępczych wojewodów), ani też nie wskazano terminu, w jakim uchwały mają zostać podjęte. Uzasadnionym jest zatem pytanie o rzeczywistą skuteczność projektowanej zmiany ustawowej.

Podsumowanie

Regulacja prawna w zakresie określania zasad i warunków sytuowania reklam w przestrzeni publicznej budzi szereg wątpliwości od początku prowadzenia prac nad tzw. ustawą krajobrazową. Ich usunięcie wymaga kompleksowej interwencji ustawodawcy, która powinna zostać przeprowadzona po odbyciu szerokiej debaty ze wszystkimi zainteresowanymi środowiskami. Fragmentaryczna i punktowa nowelizacja nie tylko nie rozwiąże sygnalizowanych przez ekspertów problemów, a przeciwnie może być podstawą do ich pogłębienia.

Anna Kudra – doktorant WPiA UAM prawnik w Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k.

KL