Co z ustawą krajobrazową? Raport IGRZ 2018

W OPINII PRAWNEJ przygotowanej w maju 2018 roku przez Kancelarię Prawną Dr Krystian Ziemski & Partners¹ dokonana została między innymi analiza i ocena obowiązujących regulacji prawnych w zakresie sytuowania reklam w przestrzeni publicznej, uwzględniająca praktykę ich dotychczasowego stosowania przez organy samorządu gminnego. Niektóre konkluzje prowadzą nieuchronnie do wniosku, że regulacje te wymagają pilnej i gruntownej nowelizacji.

Funkcjonowanie ustawy zwanej powszechnie krajobrazową jest przykładem na to, jak w założeniu słuszna idea, niewłaściwie zaimplementowana przez ustawodawcę radykalnie zmienia swój charakter.

Założenia części reklamowej ustawy krajobrazowej powstały jeszcze w 2008 roku w czasie obrad tzw. Warszawskiego Okrągłego Stołu Reklamowego. Niestety, poza zaadoptowaniem kilku słusznych postulatów WOSR, takich jak możliwość wprowadzenia jednolitej dla całego miasta, niezależnej od planów miejscowych regulacji dotyczącej reklam, czy możliwości zawierania umów na reklamę w pasie drogowym, „Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu” jest prawem ułomnym. Ogranicza innowacyjność w outdoorze, praktycznie eliminując możliwość umieszczania w pasie drogowym nośników elektronicznych emitujących ruchome obrazy. Wprowadza system opłat zdecydowanie preferujący wielkie formaty reklamowe oraz drakońskie kary za umieszczanie reklam niezgodnych z gminnym kodeksem reklamowym, które łatwo będzie omijać nieuczciwym przedsiębiorcom. Wiele jej zapisów budzi też wątpliwości natury konstytucyjnej.

Istnieje zatem pilna konieczność wypracowania nowych, kompleksowych rozwiązań w zakresie rewizji definicji ustawowych współkształtujących zasady i warunki sytuowania reklam w przestrzeni publicznej, tak aby służyły one rzeczywistej realizacji celów leżących u podstaw ustawy krajobrazowej.

Na kanwie dokonanej w ramach wspomnianej Opinii oceny prawnej obowiązujących przepisów prawnych w zakresie sytuowania reklam w przestrzeni publicznej, sformułować należy następujące postulaty de lege ferenda:

/1/
Doprecyzowanie kluczowych definicji ustawowych stanowiących podstawę modelu reglamentowania lokalizacji reklam w przestrzeni publicznej celem zagwarantowania spójności obowiązujących rozwiązań oraz zapewnienia wymaganego konstytucyjnie standardu pewności prawnej adresatów obowiązujących norm prawnych, w szczególności:
·   ujednolicenie definicji legalnych w ustawach powiązanych,
·   wyraźne wyłącznie z definicji „tablicy reklamowej” i „urządzenia reklamowego” nośników lokalizowanych wewnątrz obiektów budowlanych, w szczególności wewnątrz obiektów użyteczności publicznej, takich jak metro i przejście podziemne,
·   wyraźne wyłączenie z definicji ustawowych „tablicy reklamowej” i „urządzenia reklamowego” nośników służących reklamie obnośnej i obwoźnej (przy równoczesnej realizacji postulatu oznaczonego jako punkt 2),
·   wprowadzenie ustawowej definicji kryterium prawnego „trwałego związania z gruntem” wyznaczającego zarówno zasady lokalizowania reklam w przestrzeni publicznej, jak i zasady ponoszenia odpłatności z tego tytułu.

/2/
Wprowadzenie wyraźnych zasad, kiedy i na jakich warunkach, uchwały reklamowe mogą regulować problematykę lokowania w przestrzeni publicznej urządzeń wykorzystywanych na cele tzw. reklamy mobilnej (wraz z wyraźnym wyłączeniem spod regulacji u.p.z.p. tzw. reklamy tranzytowej);

/3/
Wyraźne wskazanie, że uchwała reklamowa nie może różnicować zasad i warunków sytuowania tablic reklamowych i urządzeń reklamowych poprzez odniesienia do zmiennych elementów przestrzeni, takich jak: front działki, powierzchnia działki, przeznaczenie nieruchomości, funkcja terenu, rodzaj prowadzonej na nieruchomości działalności gospodarczej;

/4/
Wprowadzenie wyraźnego przepisu wskazującego, że przepisy uchwały reklamowej nie naruszają przepisów odrębnych, w szczególności wyznaczonych przepisami u.d.p. zasad umieszczania nośników reklamowych w określonych odległościach od zewnętrznej krawędzi jezdni;

/5/
Wprowadzenie ograniczenia czasowego w zakresie możliwości podjęcia nowej lub dokonania zmiany obowiązującej uchwały reklamowej uwzględniającego potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa prawnego użytkowników przestrzeni publicznej;

/6/
Wprowadzenie większej elastyczności w zakresie różnicowania uchwały reklamowej dla poszczególnych obszarów gminy;

/7/
Wprowadzenie możliwości wydawania przez organy gminy decyzji w przedmiocie odstępstw indywidualnych od postanowień uchwały reklamowej w ustawowo określonych przypadkach;

/8/
Dokonanie rewizji zasad i trybu przeprowadzania procedury planistycznej poprzedzającej podjęcie uchwały reklamowej, w szczególności poprzez wyraźne wskazanie, że w razie wprowadzenia do projektu uchwały zmian w wyniku uwzględnienia zgłoszonych uwag czynności proceduralne należy ponowić w niezbędnym zakresie;

/9/
Modyfikacja instytucji opłaty reklamowej, która obecnie – wbrew pierwotnym założeniem – została ukształtowana w taki sposób, że stała się źródłem nadmiernego fiskalizmu, kumulując się z podatkiem od nieruchomości oraz odpłatnościami za nośniki reklamowe sytuowane w pasie drogi publicznej;

/10/
Dokonanie zmiany zasad ponoszenia odpowiedzialności karno-administracyjnej z tytułu popełnienia tzw. deliktu reklamowego obejmującej:
·   doprecyzowanie zasady kalkulacji wymiaru kary pieniężnej za popełnienie deliktu reklamowego w ten sposób, by podstawą dla kalkulacji wymiaru kary objąć tą część powierzchni tablicy lub urządzenia reklamowego służącą ekspozycji reklamy, która wykracza poza warunki i zasady określone uchwałą reklamową,
·   wprowadzenie mechanizmów miarkowania wysokości kary z wykorzystaniem ustawowo wskazanych dyrektyw wymiaru kary, w szczególności poprzez wprowadzenie możliwości obniżenia skalkulowanej kary z uwagi na wagę stwierdzonego naruszenia prawa.

/11/
Doprecyzowanie przepisów dotyczących dostosowania istniejących w dniu wejścia w życie uchwały tablic i urządzeń reklamowych, tak aby zapewniały ochronę interesów w toku oraz właściwą ochronę inwestycji.

———————–

1 Opinia Prawna w przedmiocie oceny obecnie obowiązujących przepisów prawnych w zakresie sytuowania reklam w przestrzeni publicznej – Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna – maj 2018.

Artykuł pochodzi z Raportu IGRZ 2018 – Reklama OOH w Polsce”. Zobacz wersję online..