OKIEM PRAWNIKA – Nieuczciwa konkurencja. Jak z nią walczyć? | Katarzyna Turcza

Nieodzowną częścią wolnego rynku, na którym stale wzrasta liczba przedsiębiorstw jest szeroko rozumiana konkurencja – również ta nielegalna, która przeczy zasadom znajdującym swoje odzwierciedlenie w przepisach prawnych.

OKIEM PRAWNIKA – Nieuczciwe działania konkurujących przedsiębiorców mogą być przyczyną licznych szkód oraz strat w biznesie. Zatem prowadząc własną firmę warto być w pełni świadomym, czym charakteryzują się czyny nieuczciwej konkurencji oraz jak ewentualnie im zapobiegać.

Czym jest nieuczciwa konkurencja?

Przepisy prawne definiują nieuczciwą konkurencję jako działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, zagrażające lub naruszające interes innego przedsiębiorcy lub kontrahenta. Powyższa definicja jest bardzo ogólna, jednakże Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wskazuje na przykładowy katalog takich działań. Wybrane z nich zostaną omówione w dalszej części niniejszego artykułu.

W powyżej wskazanej definicji wątpliwości może budzić stwierdzenie – „dobre obyczaje”, które należy postrzegać jako pewnego rodzaju standardy, wykreowane przez rywalizację rynkową. W praktyce określenie dobrych obyczajów zależne jest od określonych czynników, takich jak np. rodzaj branży.

Zatem zjawisko nieuczciwej konkurencji można zdiagnozować, w przypadku, gdy zajdą wszystkie, następujące przesłanki:
1. działanie poddane ocenie musi zostać podjęte w związku z działalnością gospodarczą;
2. czyn ten musi być sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami;
3. działanie to musi zagrażać interesowi innego przedsiębiorcy lub klienta lub naruszać go.

Nie ulega wątpliwości, że zakres możliwych sytuacji, które są oparte o działania „not fair” wśród przedsiębiorców jest tak szeroki, że niemożliwe jest ich wymienienie chociażby w części czy zamknięcie w jednym katalogu nieuczciwych postępowań konkurencji. Natomiast warto zwrócić uwagę na te najczęściej występujące, które wymienia Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jako pierwsze warto wskazać działanie polegające na wprowadzeniu w błąd oznaczenia przedsiębiorstwa poprzez podszywanie się pod inny podmiot, a więc używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego symbolu używanego wcześniej do oznaczenia innego przedsiębiorstwa.

Kolejnym przykładem działań nieuczciwej konkurencji jest wprowadzenie w błąd oznaczenia towarów lub usług, polegające na używaniu fałszywego lub oszukańczego oznaczenia geograficznego, w przypadku, gdy wprowadza ono w błąd co do kraju, regionu lub miejscowości pochodzenia towarów. W praktyce takie działania to np. wyprodukowanie na Pomorzu sera jako oscypek (nawet jeżeli jego skład jest taki sam jak ten prawdziwy, prawnie chroniony oscypek) lub narysowanie wiśni na opakowaniu soku, który wcale nie zawiera w swojej wartości wiśni. Warto zwrócić uwagę, że w obydwóch, przytoczonych powyżej przypadkach wystarczające jest samo wprowadzenie klienta w błąd, a nie rzeczywiste oszukanie klienta.

Ustawowy katalog czynów nieuczciwej konkurencji wymienia również takie działanie jak naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa. Jest to nic innego jak bezprawne ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, do którego naruszenia dochodzi w przypadku, gdy naruszona tajemnica posiada wartość gospodarczą, jest poufna (nie może być łatwo dostępna, ani powszechnie znana), a ponadto, jeżeli jest zabezpieczona przed nieuprawnionym dostępem i ujawnieniem.

Natomiast informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa posiadające wartość gospodarczą to np. informacje dotyczące procesu produkcji czy informacje o planowanych modernizacjach. Interesujący jest fakt, że za informacje zawierające wartość gospodarczą zostaną uznane nie tylko informacje o przyjętych planach rozwoju, ale również informacje o kierunkach, które nie zostały zrealizowane przez przedsiębiorstwo i o powodach odstąpienia przedsiębiorcy od realizacji projektów.

Przejawy nieuczciwej konkurencji można dostrzec również na każdym kroku życia codziennego, przez środek przekazu jakim jest reklama. Manipulacja i inne nadużycia stosowane przez reklamodawców bardzo często „naginają” prawo. Reklamy niezgodne z prawem dotyczą produktów lub usług, których prawo nie pozwala reklamować lub które naruszają przepisy regulujące zasady ich publikowania np. niektórzy producenci napojów alkoholowych starają się pokazywać swoje produkty w sugestywny sposób, nie pokazując samego produktu.

Reklamy sprzeczne z prawem często dotyczą odwoływania się do zakazanych symboli, epatowania nagością, zawierają elementy rasistowskie, obrażają określoną grupę społeczną lub budzą powszechny niesmak. Istnieją również reklamy, które celowo wprowadzają odbiorcę w błąd. Naturalnym zjawiskiem jest zachwalanie cech danego produktu lub wyolbrzymianie jego funkcji, jednakże niedozwolone jest oszukiwanie np. przez promowanie oferty, która jest niemożliwa do zrealizowania w sposób ukazany w reklamie. Istnieje również rodzaj reklamy zakazanej, która jest ukryta i sprawia wrażenie neutralnej informacji.

Zatem jaka jest różnica między reklamą ukrytą od tej, która wprowadza celowo w błąd? Mianowicie reklama wprowadzająca w błąd nadal wyczerpuje wszelkie znamiona reklamy – konsument jest świadomy tego, że choć mylący, przedstawiony przekaz jest spotem lub kampanią reklamową. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z reklamą ukrytą takiej świadomości brakuje, co w konsekwencji może doprowadzić do nieświadomych decyzji podejmowanych przez konsumentów, przeczących ich najlepszemu interesowi.

Reklama może również odwoływać się do uczuć klienta, a więc jej celem jest wytworzenie silnych, często negatywnych emocji, które mogą wzbudzać niepokój. Taki rodzaj reklamy opiera się często na łatwowierności odbiorcy. Nieuczciwa reklama to także „spam”, natrętne wręczanie ulotek, a także intensywny telemarketing czy oczernianie konkurentów w branży. W dzisiejszych czasach reklama ma szczególnie intensywny wpływ oraz siłę przekazu i może służyć jako silne narzędzie konkurencji, również tej nieuczciwej.

Czego może domagać się przedsiębiorca, którego interes został naruszony przez czyn niedozwolonej konkurencji?

Przedsiębiorca, który został dotknięty czynem niedozwolonej konkurencji może przede wszystkim żądać zaniechania niedozwolonych działań oraz usunięcia skutków takich działań. Ponadto może wymagać złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w określonej formie. W praktyce, w ramach ochrony prawnej, możliwe jest uzyskanie wyroku nakazującego pozwanemu zamieszczenie określonego oświadczenia w środkach masowego przekazu. Roszczeniem, z jakim może wystąpić przedsiębiorca, jest również naprawienie wyrządzonej szkody, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści czy zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na konkretny cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego (w przypadku, gdy czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony).

Warto również zaznaczyć, iż przedsiębiorca, który dopuścił się czynu nieuczciwej konkurencji może ponieść z tego tytułu odpowiedzialność nie tylko cywilną, ale również karną (nawet do 8 lat pozbawienia wolności), sąd może nałożyć na niego zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub pełnienia określonych funkcji korporacyjnych jak np. członkostwo w zarządzie spółek.

Niezależnie od powyższego, przedsiębiorcy przysługują inne narzędzia i podstawy prawne, jak chociażby możliwość zgłoszenia naruszeń do Urzędu Ochrony Danych Osobowych, jeśli np. dane osobowe przedsiębiorcy są bez jego zgody publikowane np. w Internecie.

Czy można chronić firmę przed nieuczciwą konkurencją?

Konkludując, powyższe rozważania rodzą pytanie praktyczne, jak zapobiec czynom nieuczciwej konkurencji, a przede wszystkim czy jesteśmy w stanie im zapobiec? Otóż, można podjąć określone działania prewencyjne. Środkami zmierzającymi do odpowiednio wczesnego działania może być np. zabezpieczenie tajemnicy przedsiębiorstwa w określony sposób tak fizyczny np. (bezpieczne miejsce przechowywania dokumentacji „know how” firmy, w zamkniętym pomieszczeniu, do którego jest ograniczony dostęp, szyfrowanie danych teleinformatycznych), jak i formalny czy właściwe zabezpieczenie nazwy firmy poprzez rejestrację znaku towarowego w Urzędzie Patentowym.

Istotne jest też właściwe skonstruowane umowy o pracę lub współpracę, gdzie będą uwzględnione m.in. odpowiednio zredagowane zakazy konkurencji. Wyjątkowo dobrym momentem na podjęcie działań zapobiegających nieuczciwej konkurencji jest początkowy etap planowania działań i strategii biznesowych, negocjacje umów ramowych czy moment zatrudnienia pracowników, redakcja dokumentów korporacyjnych i regulaminów pracy.

Bardzo istotnym działaniem jest również zawarcie umowy o zachowaniu poufności, czyli tzw. „NDA” (ang. Non-disclosure agreement) z pracownikiem i kontrahentem, dzięki czemu informacje i dane wrażliwe pod względem biznesowym, będą podlegały zwiększonej ochronie prawnej, a sam pracownik lub kontrahent będą świadomi ryzyk związanych z każdym ich działaniem lub zaniechaniem, które mogłoby narazić chronione dane firmowe na ujawnienie i wykorzystanie ich przez konkurencję.

Katarzyna Turcza – Radca Prawny i Doradca Restrukturyzacyjny. Posiada bogate doświadczenie w obsłudze prawnej krajowych i zagranicznych podmiotów m.in. z branży e-commerce, reklamowej, motoryzacyjnej oraz HORECA. Oprócz bieżącego doradztwa prawnego opracowuje strategie prawo-biznesowe, przygotowuje umowy i dokumenty handlowe ukierunkowane na ochronę praw przedsiębiorców. Publikuje artykuły prawnicze oraz udziela się na ogólnopolskich konferencjach naukowych.

www.turcza.com.pl

Felieton OKIEM PRAWNIKA ukazał się w najnowszym OOH magazine. Do pobrania TUTAJ. 

Więcej podobnych treści przeczytasz TUTAJ.