Wiele pracy przed nami | Barbara Rajkowska, Instytut Ochrony Środowiska

O tym, dlaczego to najwyższa pora, by biznes wdrażał rozwiązania proekologiczne i o tym, że ochrona środowiska może pozytywnie wpłynąć na rozwój gospodarki kraju mówi Barbara Rajkowska, Pełnomocnik ds. realizacji Projektu Klimada 2.0, realizowanego przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy.

Zmiana klimatu jest faktem. Jaki jest poziom społecznej świadomości?

Adaptacja do zmian klimatu, obok gospodarki o obiegu zamkniętym, jest głównym filarem zrównoważonego rozwoju. Poziom wiedzy i świadomości społeczeństwa w zakresie zmian klimatu i ochrony środowiska naturalnego mimo, że rośnie, to jednak nadal wymaga poprawy. Według badań przeprowadzonych przez Ministerstwo Klimatu (wcześniej Ministerstwo Środowiska) dziewięciu na dziesięciu Polaków uważa, że globalne ocieplenie jest poważnym problemem i znajduje się w pierwszej trójce najistotniejszych problemów związanych z ochroną środowiska w Polsce. Obawiamy się przede wszystkim jego skutków – wichur, powodzi, suszy. Dostrzegamy, że troska o środowisko naturalne to troska o nasze zdrowie i przyszłość. Uważamy nawet, że ochrona środowiska może pozytywnie wpłynąć na rozwój gospodarki kraju. Gdy jednak, mamy wybrać najważniejsze dla kraju problemy do rozwiązania, jedynie nieliczni z nas wskazują właśnie ten obszar. Tylko połowa Polaków uważa, że Polska jak najszybciej powinna zacząć redukować emisję gazów cieplarnianych… a to tylko niektóre wnioski z badań przeprowadzonych około rok temu na zlecenie Ministerstwa.

Zaczynamy zauważać, że ekstremalne zjawiska pogodowe występują coraz częściej – 69,5% respondentów dostrzega ich wzrost na świecie, nieco mniej, bo 60,7% w Polsce, a 46,3% w miejscu zamieszkania. Jednak tylko nieliczni z nas uważają, że Polska powinna redukować emisję gazów cieplarnianych właśnie ze względu na ich szkodliwe skutki dla naszego zdrowia i środowiska, a podjęcie zobowiązań redukcyjnych odkładamy na przyszłość. Nie jesteśmy także świadomi, że skutki naszych dzisiejszych decyzji będą miały znaczenie dla następnych pokoleń.

Świadomość Polaków na temat zmian klimatu w liczbach:

W opinii Polaków najbardziej niebezpiecznymi dla ludzi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi są:

Źródło: Ministerstwo Klimatu, Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski. Adaptacja do zmian klimatu, listopad 2018

Podkreślacie, że adaptacja do zmian klimatu, obok gospodarki o obiegu zamkniętym, jest głównym filarem zrównoważonego rozwoju. Proszę rozwinąć tę myśl?

Globalne ocieplenie to fakt, z którym nie możemy polemizować i jednocześnie wyzwanie, z którym musimy się zmierzyć jako ludzkość. Obecne zmiany klimatu są odczuwane w każdym kraju na wszystkich kontynentach. Mają realny wpływ na rozwój krajowych gospodarek oraz zagrażają życiu ludzkiemu i całym społeczeństwom. We wrześniu 2015 podczas Szczytu Zrównoważonego Rozwoju społeczność międzynarodowa przyjęła nowy plan rozwoju świata do 2030 roku: Agendę na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Wśród 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju znalazły się również działania w dziedzinie klimatu. Ich głównym celem jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmieniającego się klimatu. Kluczowe znaczenie ma tutaj jednak świadomość zagrożeń, jakie globalne ocieplenie za sobą niesie i ich bezpośredni wpływ na jakość życia każdego z nas. Dlatego tak ważny jest dostęp do aktualnej wiedzy i wykorzystanie nowoczesnych metod informatycznych w celu określenia przewidywanych zmian klimatu w przyszłości, co pozwoli odpowiednio się do nich przygotować i zminimalizować ich negatywne skutki.

Jakie są główne założenia Waszego projektu?

Założeniem projektu jest dostarczenie kompleksowych informacji i wiarygodnych danych, nie tylko o przyczynach i skutkach globalnego ocieplenia, ale także na temat wrażliwości poszczególnych sektorów na zmiany klimatu i możliwości adaptacji do nich. Nasz projekt przekaże wiedzę na temat tego, w jaki sposób będzie zmieniał się klimat do roku 2030, w perspektywie do roku 2050, i jak – w sytuacji tych zmian – należy prowadzić działania związane z ochroną środowiska. Jednym z aspektów projektu będzie więc przekazanie informacji na temat tego, jakich zmian klimatu możemy się spodziewać i jak możemy się do nich przygotować, ale też, w jaki sposób przeciwdziałać tym zmianom. Dotyczy to administracji rządowej (wyniki projektu mogą się przydać przy podejmowaniu przez rząd strategicznych decyzji np. dotyczących miksu energetycznego, polityki emisyjnej czy polityki klimatycznej), samorządów, ale i każdego z nas.

Chcecie aktywizować samorządy i biznes. Z jakim odbiorem swojej inicjatywy się spotykacie?

Zaplecze badawcze, które posiadamy to cenne źródło wiedzy pozwalającej przełożyć globalne zjawiska na lokalne realia. Ośrodek Zrównoważonego Rozwoju przy IOŚ-PIB prowadzi badania oraz zapewnia naukowe i techniczne wsparcie dla krajowych strategii w odniesieniu do zobowiązań międzynarodowych oraz uwarunkowań krajowych w zakresie globalnego ocieplenia, ocen środowiskowych, krajobrazu, ochrony przyrody, weryfikacji technologii środowiskowych i monitoringu w gospodarce odpadami. Część gmin, takich jak chociażby Kraków, Ostrołęka czy Siedlce podjęła już działania nad strategiami adaptacji do zmian klimatu. Jako IOŚ-PIB prowadzimy też katalog dobrych praktyk, wskazując te samorządy, które podjęły działania z korzyścią dla środowiska.

Jakie dobre praktyki może wprowadzać szeroko rozumiany biznes, by jego działania były bardziej zrównoważone?

Przedsiębiorcy często nie posiadają wystarczającej wiedzy na temat zagrożeń dla środowiska, będących skutkiem prowadzonej przez nich działalności, możliwych sposobów zmniejszenia negatywnego wpływu tej działalności na środowisko, a także wiedzy na temat wymogów prawa. Inicjatywy związane z ochroną środowiska nadal nie są odpowiednio planowane i prowadzone racjonalnie. Szkolenia pracowników z zakresu ekologii, mimo że są coraz bardziej popularne, to w dalszym ciągu konieczne jest zwiększanie świadomości ekologicznej wszystkich interesariuszy, aby te działania nie były jednorazowe i pozorne. Podczas debaty „Odpowiedzialny biznes z myślą o środowisku i klimacie” w której również uczestniczyliśmy, prof. dr hab. Bolesław Rok z Katedry Przedsiębiorczości i Etyki w Biznesie Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie wspominał, że najwyżej w 5–10% spółek z Listy 2000 przygotowywanej co roku przez redakcję „Rzeczpospolitej” jest świadoma zakresu niezbędnych zmian w kontekście kryzysu klimatycznego. Oznacza to, że jeszcze wiele pracy przed nami, a biznes musi wyzbyć się pracy z horyzontem czasowym wybiegającym jedynie kwartał bądź rok naprzód.

Prowadzicie kampanię informacyjno-promocyjną „Klimat się zmienia. Zmień sposób myślenia!”. Jakie działania marketingowe podejmujecie w ramach tej akcji?

Poza stworzeniem bazy wiedzy, jednym z zadań realizowanych w ramach projektu, jest nasza kampania informacyjno-promocyjna. Jej głównym celem jest dostarczenie niezbędnych informacji na temat zmian klimatu i możliwości adaptacji do ich skutków strategicznym grupom odbiorców, a także edukacja społeczeństwa, jak za pomocą codziennych dobrych nawyków zmniejszać wpływ na globalne ocieplenie i chronić środowisko naturalne.

Działania prowadzone w ramach kampanii obejmują komunikację w mediach społecznościowych, Internecie, współpracę z influencerami oraz działania public relations, na które składają się m.in. regularna dystrybucja informacji prasowych do mediów, których celem jest promocja prośrodowiskowych postaw, konferencje prasowe, wywiady i komentarze, a także systematyczna publikacja wyników prac i analiz prowadzonych w Projekcie. Wszystko to w oparciu o zaplecze merytoryczne jakim dysponuje nasz Instytut. Integralną częścią kampanii są akcje społeczne, które mają za zadanie pobudzenie proekologicznej aktywności społeczeństwa.

Czy event to sposób na promocję idei zrównoważonego rozwoju/ CSR? Organizujecie wydarzenia, by promować swój projekt?

Oczywiście, każda forma dotarcia do naszej grupy docelowej jest ważna. W naszych działaniach koncentrujemy się na konferencjach prasowych dla dziennikarzy i akcjach społecznych. Korzystamy z własnego potencjału, jak również chętnie bierzemy udział w wydarzeniach organizowanych przez inne podmioty i nie mam tutaj na myśli tylko konferencji naukowych, które gromadzą najczęściej praktyków, przedstawicieli samorządów i naukowców. Zależy nam, aby swoimi aktywnościami dotrzeć nie tylko do decydentów, ale również społeczeństwa, ponieważ to nasze codzienne wybory, np. te konsumenckie kształtują rzeczywistość.

Rozmawiała Katarzyna Lipska-Konieczko

Barbara Rajkowska – Pełnomocnik ds. realizacji Projektu „Baza wiedzy o zmianach klimatu i adaptacji do ich skutków oraz kanałów jej upowszechniania w kontekście zwiększania odporności gospodarki, środowiska i społeczeństwa na zmiany klimatu oraz przeciwdziałania i minimalizowania skutków nadzwyczajnych zagrożeń” Klimada 2.0 – Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy. Kieruje również jedną z większych organizacji pozarządowych w kraju – Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce. Ukończyła Inżynierię Środowiska na Politechnice Koszalińskiej oraz studia podyplomowe: Marketingowe Zarządzanie Firmą na Politechnice Koszalińskiej i Międzynarodowe Procedury Organizacji Inwestycji wg FIDIC na Politechnice Wrocławskiej.

Wywiad ukazał się w najnowszym wydaniu OOH magazine. Do pobrania TUTAJ.