Kodeks dobrych praktyk | Katarzyna Turcza

Konkurs, loteria fantowa, zbiórka charytatywna, a może konkurs na Facebooku dla zbudowania relacji? Czyli jak legalnie zorganizować promocję i uniknąć kar.

Loteria i konkurs stanowią dwa najpopularniejsze narzędzia marketingowe. Wielu przedsiębiorców przygotowuje dla swoich klientów akcje promocyjne, które mają za zadanie głównie reklamę i promocję produktów, czy usług w ciekawej interaktywnej konwencji, a niejednokrotnie również w mediach społecznościowych. Przeprowadzenie loterii, czy konkursów wyróżnia się na tle innych form promocji przede wszystkim możliwością nawiązania pewnej relacji pomiędzy organizatorem, a uczestnikami, którzy gromadzą się wokół jakiejś wspólnej idei, celu identyfikując się w ten sposób z marką. Akcje takie mają również na celu skuteczne budowanie rozpoznawalności, jak i propagowanie misji danego przedsiębiorstwa.

Podstawową różnicą pomiędzy loterią, a konkursem są zasady i formuła przyznawania nagrody. Natomiast zbiórka charytatywna, która może być połączona z organizacją loterii lub konkursu wymaga spełnienia dodatkowych wymogów formalnych i organizacyjnych, opisanych w ustawie z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych¹, o czym warto pamiętać. Zbiórka publiczna może zostać przeprowadzona dopiero po tym, jak informacja o zbiórce zostanie opublikowana na Portalu Zbiórek Publicznych² Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zgłoszenie może zostać dokonane: elektronicznie, przez ePUAP, lub na piśmie. Za naruszenie przepisów grozi grzywna i przepadek zebranych rzeczy lub środków. Zbiórką publiczną nie jest zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze w drodze loterii pieniężnych i fantowych.

W przypadku loterii jak w każdej grze losowej o przydzieleniu nagrody decyduje przypadek, natomiast w przypadku konkursu uczestnik musi wykazać się nieco większym zaangażowaniem w postaci udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy wykonania określonego zadania np. zdjęcia, nagrania filmu, które ostatecznie będzie oceniane w zależności od obiektywnych, czy subiektywnych kryteriów określonych w regulaminie konkursu. Granice między loterią a konkursem nie są dla wszystkich jasne i oczywiste, a konsekwencje prawne pomyłki mogą doprowadzić do większej szkody, aniżeli wartość zysku z organizacji tejże promocji. Dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie się do tej formy reklamy, zarówno pod kątem celów jak i formalności. Właściwe zdiagnozowanie potrzeb, odpowiednie zgłoszenie i stosowny regulamin mogą uchronić nas przed nieprzewidzianymi konsekwencjami prawnymi.

Loteria i jej cechy

Już na wstępie należy zaznaczyć, że loteria (w tym loteria fantowa) cechuje się większą ilością wymogów ustawowych, aniżeli konkurs, co z kolei wiąże się z pewnymi formalnościami, których należy dopełnić, żeby legalnie ją przeprowadzić. Zasady przeprowadzania loterii są uregulowane w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U.2019.847 t.j. z dnia 2019.05.08). Wśród loterii możemy wyróżnić loterie pieniężne, promocyjne oraz fantowe. Loteria może zostać zorganizowana jedynie po uzyskaniu właściwego zezwolenia. Organizator loterii promocyjnej na 2 miesiące przed planowanym terminem rozpoczęcia ma obowiązek złożyć odpowiedni wniosek, aby uzyskać obowiązkowe zezwolenie na urządzenie i przeprowadzenie loterii. Zezwolenie na organizację loterii wydaje Dyrektor Izby Administracji Skarbowej (dawniej Izby Celnej) właściwy dla miejsca, w którym znajduje się siedziba organizatora lub dla miejsca, w którym będzie prowadzona loteria (jeżeli obszar urządzania loterii nie przekracza jednego województwa – np. loteria centrum handlowego). Zezwolenie podlega stosownej opłacie ustalanej na podstawie kwoty bazowej, sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego w obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Głównego Urzędu Statystycznego, które w drugim kwartale 2019 wyniosło 5140,74 zł³. Opłata za wydanie zezwolenia na organizację loterii promocyjnej wynosi 10% wartości puli nagród, nie mniej niż 50% kwoty bazowej. Natomiast opłata za wydanie zezwolenia na organizację loterii fantowej jest stała i wynosi 50% kwoty bazowej, w przypadku, kiedy loteria urządzana jest na terenie jednego województwa, a 100% kwoty bazowej, jeżeli obszar obejmuje kilka województw. W przypadku organizacji bez zezwolenia organizator może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnoskarbowej i musi liczyć się z nałożeniem wysokiej kary pieniężnej.

A może Konkurs?

Organizacja konkursu jest zdecydowanie mniej sformalizowana i przede wszystkim nie wiąże się z kosztami opłat administracyjnych. Nie trzeba też uzyskiwać zezwolenia na zorganizowanie konkursu. Sama organizacja opiera się na przepisach Kodeksu cywilnego odnoszących się do przyrzeczenia publicznego. Warto jednak i w tym przypadku sporządzić regulamin określający zasady udziału w konkursie oraz sposób przyznawania nagród. Regulamin nie podlega weryfikacji instytucji zewnętrznej, ale należy mieć na uwadze, iż konkurs kierowany do osób fizycznych powinien spełniać wymogi przewidziane przez ustawę o prawach konsumenta⁴, przez wzgląd na ryzyko klauzul, które w relacji B2C są niedozwolone. Na marginesie warto wspomnieć, że każdy konkurs, w którym dla celów marketingowych są zbierane dane osobowe, powinien przewidywać odpowiednią formę odebrania zgody od uczestników na przetwarzanie danych z uwzględnieniem różnych kanałów dystrybucji (telefon, e-mail, poczta tradycyjna)⁵ tak, żeby obowiązki zostały dopełnione, przy jednoczesnym zachowaniu przejrzystości i sprawności całej procedury, która nie powinna zakłócać przebiegu imprezy.

Wygrana w konkursie jest, w odróżnieniu od loterii, uzależniona od umiejętności uczestnika i ich oceny przez jury, nie ma mowy o „losowej”, przypadkowej wygranej. Zadanie konkursowe może polegać na odpowiedzi na zadane pytanie, czy też kreatywne wykonanie jakiegoś zadania np. zdjęcia, filmu czy zaprojektowanie koszulki. Odpowiedzi powinny być oceniane na podstawie obiektywnych kryteriów np. przyznawanie punktów lub subiektywnych (np. kreatywność).

Należy mieć na uwadze, że „pozorność” zadań lub niewłaściwie zredagowanego regulaminu konkursu mogą spowodować, że konkurs zostanie w wyniku kontroli zakwalifikowany, jako loteria, czego konsekwencją jest odpowiedzialność na zasadach określonych w cytowanej ustawie o grach hazardowych i naliczenie wysokiej kary pieniężnej w wysokości 5-krotności opłaty za wydanie zezwolenia⁶ i dodatkowo sankcji karnoskarbowej⁷ w postaci grzywny do 240 stawek dziennych.

Popularne konkursy na FB

Niezwykle często z formą konkursu możemy spotkać się na portalach społecznościowych typu Facebook. Nie można jednak zapominać, że w sieci prawo również obowiązuje, stąd nie możemy przeprowadzać konkursu w formie loterii (zwycięzca jest wybierany losowo), bez zachowania wymogów cytowanej ustawy hazardowej. Każdy konkurs powinien mieć jasno określony regulamin i zasady. W przypadku Facebooka zostało to dodatkowo uregulowane w Regulaminie Serwisu⁸, na podstawie, którego powinniśmy w regulaminie naszego konkursu również uwzględnić dodatkową klauzulę zwalniającą Facebook z odpowiedzialności za jego przeprowadzenie. Jest to ochrona portalu przed ewentualnym oskarżeniem o przeprowadzenie loterii bez stosowanego zezwolenia. Dla przykładu niezgodnym z regulaminem Facebooka jest stosowanie jakichkolwiek wymogów udostępniania postów przez uczestników konkursu oraz wymogu oznaczania znajomych, stanowią one, bowiem element losowości zakazany w konkursach. Sankcją niedostosowania się do przepisów wewnętrznych portalu jest usunięcie postu konkursowego, wyraźne obcięcie zasięgów fanpage’a, a nawet czasowa lub stała blokada fanpage’a, co jak wynika z naszej praktyki, niestety czasem się zdarza. Natomiast niezgłoszenie „losowania” przez organizatora promocji, gry, czy konkursu może być zakwalifikowane, jako przestępstwo skarbowe, zgodnie z polskim prawem i tym samym narusza przepisy ustawy o grach hazardowych.

Dlatego planując jakiekolwiek działania promocyjne, naprawdę warto w pierwszej kolejności ustalić, czy formuła tejże promocji przyjmie postać loterii (a jeśli tak, jakiego rodzaju), mniej formalnego konkursu, czy też konkursu na Facebooku, a może jednocześnie dochód z danej promocji zostanie przeznaczony w całości lub części na cele charytatywne. W przypadku organizacji loterii i zbiórki publicznej należy mieć na uwadze większą ilość formalności i pozwoleń, w tym podjęcie działań z dużym wyprzedzeniem. W przypadku konkursu niezwykle istotnym jest wystrzeganie się jakichkolwiek elementów losowości i przypadkowości, celem uniknięcia ewentualnych zarzutów dotyczących pozorności, a jak wiemy, konkurencja nie śpi. Natomiast działając w mediach społecznościowych trzeba pamiętać, że poza wspomnianymi ustawami istnieją również odrębne regulaminy poszczególnych portali. Zależy nam w końcu, żeby zasięgi faktycznie poszerzać, nie narażając się przy tym na obostrzenia ze strony administratorów, czy „uprzejme doniesienia” konkurentów. W każdym przypadku wiadomym jest, że dobrze zorganizowany konkurs to przecież taki, w którym wygrywa każdy, czyli przedsiębiorca i jego klient.

—

Katarzyna Turcza – Radca Prawny, Doradca Restrukturyzacyjny/Syndyk. W toku swojej praktyki zawodowej brała udział w wielu złożonych projektach mających za przedmiot opracowanie strategii prawno – biznesowej sprzedaży różnych produktów dla klientów profesjonalnych, w tym e – commerce. Poza doświadczeniem w projektowaniu, badaniu (Due diligence) oraz opiniowaniu kontraktów handlowych, w tym między innymi w branży motoryzacyjnej, spożywczej oraz HORECA. Studiowała na kierunku prawo francuskie i europejskie w ramach programu realizowanego przez UŁ we współpracy z Uniwersytetem w Tours.

—

1 Dz.U. 2014 poz. 498. Dziennik Ustaw • 2014; poz. 498. Ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.
2 http://zbiorki.gov.pl/zbiorki/index
3 Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 17 lipca 2019 r. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w drugim kwartale 2019 r
4 Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U.2020.287t. j. z dnia 2020.02.21)
5 Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Dz.U. 2002 nr 144 poz. 1204. Dziennik Ustaw • 2002 144; poz. 1204. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)
6 art. 89 ust. 4 pkt 1) ppkt b) ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych Dz.U.2019.847 t. j. z dnia 2019.05.08
7 art. 108 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2020.19 t. j. z dnia 2020.01.08)
8 https://www.facebook.com/legal/terms

Artykuł ukazał się w najnowszym wydaniu OOH magazine. Do pobrania TUTAJ.