Felieton: Asertywny menedżer | Piotr Tytoń

Świat VUCA, ciągłe zmiany, chaos, niepewność jutra to czas, w którym każdy walczy o przetrwanie. Tak też jest i z ludźmi w Twoim zespole. Codzienne zmagania zawodowe oraz problemy prywatne determinują różne zachowania członków zespołu. Niezależnie jednak od wszystkich wewnętrznych i zewnętrznych negatywnych czynników mających wpływ na całą tą sytuację od Ciebie jako menedżera wymaga się efektywnego przywództwa i skutecznej w realizacji celów biznesowych firmy.

Zastanawiasz się co zrobić, by ludziom chciało się chcieć? Jaki styl przywództwa przyjąć, jak się zachowywać, żeby ludzie Cię szanowali, a nie się Ciebie bali? Nie chcesz być agresywny, a uległość nie jest spójna z Tobą? Nie jesteś manipulantem, ale chcesz wspólnie z zespołem na bazie szacunku i zaufania dojść do celu? To znaczy że przyszedł czas na Asertywność.

Asertywność to jedna z kluczowych kompetencji menedżera XXI wieku. Jak każdej kompetencji, tak i asertywność można, a nawet warto się nauczyć. Jak chcesz dowiedzieć się czym jest asertywność i dlaczego warto być asertywnym menedżerem, to zapraszam Cię w krótką wspólną podróż w świat asertywności.

Definicji asertywności jest dużo, niemniej jednak chcąc przybliżyć istotę  tematu określimy „Asertywność jako umiejętność wyrażania własnego zdania, uczuć, postaw w sposób otwarty, w granicach nie naruszających praw, ani psychicznego terytorium innych osób oraz własnego. Innymi słowy to umiejętność zachowania się równocześnie z szacunkiem dla siebie i dla innych”

Jak widzisz asertywność jest rodzajem zachowania, które opiera się na szacunku dla siebie samego oraz dla innych. Oznacza zdecydowane reagowanie w różnych sytuacjach oraz wobec ludzi przy jednoczesnym poszanowaniu ich uczuć i uznaniu ich praw. Zachowanie asertywne demonstruje, że jako ludzie wszyscy jesteśmy równi, możemy otwarcie i szczerze wyrażać swoje potrzeby, opinie, uczucia.

Istotną sprawą do zrozumienia jest fakt, że asertywność nie polega na stawianiu na swoim, tylko na porozumiewaniu się i znajdywaniu rozwiązań, respektujących potrzeby i prawa wszystkich zainteresowanych. Masz panowanie nad sobą oraz nad sytuacją, ale nie dążysz do panowania nad ludźmi. Zachowując się asertywnie, nie lekceważysz ich i nie urażasz, ani nie pozwalasz, by robili to Tobie. Istotą takiej postawy jest filozofia, która honoruje godność istoty ludzkiej oraz jej prawo do bycia traktowanym z szacunkiem.

Zalety asertywnego zachowania

Asertywne zachowanie wzmocni i podniesie jakość Twojego życia pod każdym względem. Odniesiesz korzyści z:

• Brania za siebie odpowiedzialności
• Otwartego i szczerego informowania, czego chcesz
• Gotowości do kompromisu
• Zdolności słuchania innych ludzi
• Wzrostu wiary w siebie
• Lepszego poznania siebie
• Lekkości serca po wyrażeniu uczyć
• Udzielania i przyjmowania krytyki w sposób pewny siebie i skuteczny
• Skutecznego udzielania i przyjmowania pochwał

Droga do asertywności

1.Poznanie, zrozumienie i zaakceptowanie własnych emocji

2.Poznanie barier psychologicznych

3.Zbudowanie mocnego poczucia własnej wartości

4.Zwiększenie pewności siebie

5.Nauka i stosowanie technik

Bariery na drodze do zachowania asertywnego

Powody naszego sposobu zachowania często są bardzo złożone. Mogą brać się z dzieciństwa, z tego jak byliśmy traktowani przez rodziców czy innych dorosłych, z sygnałów, które otrzymywaliśmy. Z otoczenia w którym się wychowywaliśmy, ze środowiska, w którym przebywaliśmy. Od ludzi, którymi się otaczaliśmy.

Najczęstsze przyczyny braku asertywności:

Strach przed pogorszeniem relacji. Pierwsza przyczyna braku asertywności związana jest ze strachem przed pogorszeniem relacji. W twojej głowie być może snujesz fantazje, że odmawiasz komuś przysługi, a ta osoba wpada w szał albo pokazuje dziecięce zachowanie pt. „dobra, też będziesz coś chciał”. Jeżeli dotyczy cię ten problem, zastanów się na spokojnie, czy sam kiedykolwiek się tak zachowałeś i co potem się wydarzyło oraz jaki był stosunek takich zachowań do liczby wszystkich odmów, jakie usłyszałeś w życiu. Być może dojdziesz do wniosku, że oscylujesz w okolicach zera z nielicznymi wyjątkami. W praktyce oznacza to, że na 99% druga osoba też zachowa się spokojnie i normalnie.

Poczucie obowiązku. Drugą możliwą przyczyną braku asertywności jest niejasne poczucie obowiązku sięgające daleko poza faktyczne granice twoich obowiązków. Czasem zapytania z innych działów tylko „akustycznie” związane są z twoją pracą, np. kontroler ds. sprzedaży nie zna szczegółów poszczególnych kontraktów z klientami, co można by przypuszczać. Jeżeli taki pracownik nie zna swoich granic, może uwikłać się w wyjaśnianie spraw, za które nie jest odpowiedzialny i będzie działać w roli pośrednika pomiędzy właściwymi stronami, tylko opóźniając dialog. Bardzo ważne pytanie, na które musisz sobie odpowiedzieć, brzmi „Czy jestem za to odpowiedzialny?”.

Poczucie winy. Trzecią kolumną, na której opiera się brak asertywności, jest poczucie winy. Niektórzy mają wewnętrzne poczucie winy: „Kurde, mogłem mu pomóc, a odmówiłem. Jestem złym człowiekiem”, a inni dają sobie wciskać poczucie winy przez innych „Nie zrealizujemy zlecenia na czas, nie dlatego, że ja podałem nierealną datę wysyłki, tylko dlatego, że ty odmówiłeś mi pomocy”. W drugiej sytuacji to osoba prosząca o przysługę zamienia się w oskarżyciela i nie bierze odpowiedzialności za swoje decyzje.

Bariery w stosowaniu asertywności wiążą się również z  tym jak myślisz, jak komunikujesz się ze sobą i innymi. Jaką postawę przyjmujesz wobec siebie i innych.

JEŻELI MYŚLISZ :

JA JESTEM OK – TY NIE JESTEŚ OK

Pojawia się agresja, czujemy złość że druga osoba zachowuje się nie w porządku

JA NIE JESTEM OK – TY NIE JESTEŚ OK

Pojawia się manipulacja. Dwie strony mogą próbować manipulować, grać, przekazywać nie prawdziwe informacje.

JA NIE JESTEM OK – TY JESTEŚ OK

Pojawia się uległość. Możemy mieść poczucie, że jeżeli druga strona zachowuje się wobec nas w porządku to i my powinniśmy ze swojej strony coś jej dać.

JA JESTEM OK – TY JESTEŚ OK

Pojawia się asertywność. Jesteśmy partnerami w rozmowie. Szanujemy się. Wyrażamy różne opinie ale umiemy o tym dyskutować. Jesteśmy wobec siebie OK.

Pamiętajmy komunikacja asertywna to otwarte wyrażanie siebie: bezpośrednie i stanowcze wyrażanie wobec innej osoby swoich myśli, uczuć i przekonań, bez lekceważenia uczuć i poglądów swoich rozmówców.

Techniki i metody asertywnego zachowania:

1. Zgoda warunkowa

2.Odmowa  – Asertywna odmowa to odmowa wprost i bez usprawiedliwiania się, zawiera jednak uzasadnienie decyzji odmowy.

Asertywna odmowa składa się z kilku podstawowych elementów:

(A).„Nie”

(B). Czego nie zrobię

(C).Krótkie wyjaśnienie ( bez tłumaczenia się i usprawiedliwiania. Nie używaj słów typu „muszę”, „nie mogę” )

(D).Podtrzymanie relacji.

Dlaczego mówienie „NIE” jest tak trudne ?

Składają się na to:

• Obawa, że zostaniemy uznani za niekompetentnych
• Obawa, że będziemy odebrani jako niekooperatywni
• Obawa, że proszący potraktuje odmowę osobiście
• Obawa, że nie będziemy lubiani
• Obawa, że przed zranieniem uczuć innych
• Poczucie zastraszenia
• Sympatia do osoby proszącej

Zamień obawę na odwagę w decyzyjności. Kluczem jest asertywne zachowanie, asertywna komunikacja ze sobą i innymi.

3.Technika „zdartej płyty” (technika „zdartej płyty” daje nam szansę zareagowania bez naruszania godności drugiego człowieka i bez zrywania z nim kontaktu).

Zdarta płyta – asertywna odmowa – metoda wspomagająca w sytuacji, kiedy zastosowało się inne techniki odmowy, a prośby, ataki lub naciski na nas nadal są ponawiane.

Zawiera dwa ważne elementy:

– podtrzymywanie kontaktu poprzez nawiązanie do argumentów partnera (parafraza)                    i wyrażenie własnych uczuć (informacja zwrotna);

– zdanie „klucz” wyrażające nasze stanowisko, powtarzane wielokrotnie, stanowczo choć spokojnie.

4.Stawianie granic

5.Stopniowanie reakcji – Model Pameli Butler (Procedura  stopniowania  reakcji  jest  skutecznym  narzędziem,  które pozwala w sposób asertywny zmienić niepożądaną sytuację  na  naszą korzyść. Składa się z czterech etapów, które realizowane krok po kroku sprzyjają osiągnięciu sukcesu komunikacyjnego, bez naruszania interesu drugiej strony. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, kiedy zależy nam na dobrych relacjach  z otoczeniem przy jednoczesnym swobodnym wyrażeniu własnych uczuć i opinii

6.Przyjmowanie ocen

7.Zmiana oceny na opinię

8.Asertywne przyjmowanie krytyki

9.Wyrażanie ocen

10.Wyrażanie opinii i przekonań

11.Techniki utrzymywania się przy swoich opiniach

Piotr Tytoń – dyplomowany Trener biznesu i rozwoju osobistego, Coach ACC ICF, Certyfikowany HR Business Partner DiSC Trainer & Facilitator. 20 lat doświadczenia w zarządzaniu zasobami ludzkimi na różnych stanowiskach kierowniczych (menedżer, dyrektor zarządzający) oraz jako HR Business Partner odpowiedzialny między innymi za rekrutację, budowanie zespołów, realizacje celów biznesowych firmy, rozwój pracowników, kontrole i nadzór działów produkcyjnych i handlowych. Od kilku lat zajmuje się wsparciem firm w zakresie poprawy efektywności osobistej liderów (kadry średniego i wysokiego szczebla) oraz członków zespołów poprzez konsultacje, sesje coachingowe, mentoring, testy osobowościowe DISC, warsztaty i szkolenia.

Inne felietony autora można przeczytać TUTAJ (skuteczny menedżer) oraz TUTAJ (efektywny lider).