Profesjonalne oznaczanie produktów w praktyce | Katarzyna Turcza

Każdego roku w obrocie pojawia się niezliczona ilość produktów. Wprowadzenie produktu na rynek stanowi niezwykłe wyzwanie dla wszystkich podmiotów, które uczestniczą w jego produkcji, dystrybucji, dostarczaniu i udostępnianiu konsumentom.

Jest tak, ponieważ, aby produkt mógł zostać legalnie wprowadzony do obrotu, musi spełnić szereg wymogów określonych w szczegółowych przepisach. W niektórych przypadkach mogą pojawiać się wątpliwości odnośnie tego, kto tak naprawdę jest producentem danego produktu oraz kto wprowadza go do obrotu.

Produkt i producent

Aby najdokładniej odpowiedzieć na pytanie, kto jest producentem i kto wprowadza produkt do obrotu, należy przytoczyć definicje legalne poszczególnych pojęć.

Zgodnie z art. 3 pkt 1) Ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów (dalej: u.o.b.p), przez produkt należy rozumieć „rzecz ruchomą nową lub używaną, jak i naprawianą lub regenerowaną przeznaczoną do użytku konsumentów lub co do której istnieje prawdopodobieństwo, że może być używana przez konsumentów, nawet jeżeli nie była dla nich przeznaczona, dostarczaną lub udostępnianą przez producenta lub dystrybutora, zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie, w tym również w ramach świadczenia usługi; (…)1”.

Podkreślenia wymaga fakt, że nie ma znaczenia intencja podmiotu wprowadzającego co do jego przeznaczenia. Już samo domniemanie, że przedmiot może być przez konsumenta używany, czyni z niego produkt w świetle u.o.b.p. Co więcej, bez znaczenia jest to, czy produkt został udostępniony drugiej stronie odpłatnie, czy nie.

W świetle art 3. pkt 2) u.o.b.p. przez producenta należy rozumieć każdego przedsiębiorcę, który w ramach swojej działalności taki produkt wytwarza, bądź też występuje w roli wytwórcy, poprzez umieszczenie na nim swojego nazwiska, nazwy, znaku towarowego, bądź innego rodzaju oznaczenia.

Definicja zawarta w przytoczonym przepisie jasno wskazuje, że nie ma znaczenia, kto jest pierwotnym wytwórcą przedmiotu, jeśli w późniejszym etapie przedmiot ulega modyfikacjom w zakresie oznaczenia producenta. Co istotne, producentem jest zatem również taki przedsiębiorca, który produkt naprawia, poprawia, modyfikuje bądź regeneruje.

Rzeczony przepis wskazuje więc dwie podstawowe sytuacje, związane ze statusem producenta:
1. Wyprodukowanie przedmiotu i wprowadzenie go bezpośrednio do obrotu.
2. Modyfikacja przedmiotu wyprodukowanego przez inny podmiot i wprowadzenie
go do obrotu pod swoją firmą.

O ile pierwsza z sytuacji wydaje się być najbardziej klasyczna i niebudząca wątpliwości, o tyle druga z nich może być przedmiotem wątpliwości związanych z tym, kto tak naprawdę pozostaje producentem danego produktu. Sytuacja nr 2 związana jest z tym, że dany przedsiębiorca „podpisując się” pod danym produktem (poprzez sygnowanie go np. swoim znakiem towarowym), przejmuje za niego odpowiedzialność. Umieszczenie oznaczenia charakteryzującego przedsiębiorcę na produkcie innego producenta, zdejmuje z tego z tego poprzedniego odpowiedzialność.

Za przykład niech posłuży nam branża reklamowa. Powszechną praktyką jest bowiem umieszczanie przez firmy znaków towarowych na różnych artykułach (np. kubkach, koszulkach, długopisach itp.). Zazwyczaj firmy reklamowe korzystają z produktów, które zakupują od innych podmiotów, następnie dostosowując je do swoich potrzeb. Polega to przeważnie na umieszczeniu na danym przedmiocie znaku towarowego, bądź nazwy przedsiębiorcy. Taka praktyka może rodzić pewne niejasności związane z tym, kto finalnie powinien być określany mianem producenta.

Bardzo często, produkt musi przejść przez długi łańcuch dostaw, aby otrzymać swoją ostateczną formę i trafić do konsumenta. W praktyce produkt, który zostaje wprowadzony do obrotu przez wytwórcę, przechodzi prze kilka innych podmiotów zajmujących się dystrybucją czy też dostawą. Następnie trafia on do agencji reklamowej, która na zlecenie swojego klienta umieszcza na nim jego oznaczenie. Pojawia się więc pytanie, kto w takim przypadku jest producentem rzeczonego produktu?

Mając na uwadze przytoczone powyżej definicje znajdujące się w u.o.b.p., należy skłonić się ku poglądowi, że w takim przypadku producentem jest przedsiębiorca, który modyfikuje produkt w taki sposób, że umieszcza na produkcie swoje oznaczenie.

Dla przykładu – przedsiębiorca „X”, zleca agencji reklamowej „Y” wyprodukowanie kubków z logo „X”, a agencja „Y” w celu realizacji zamówienia kupuje kubki do przedsiębiorcy „Z”. Mamy więc 3 kluczowe podmioty:
• „X” – zleceniodawcę usługi
• „Y” – zleceniobiorcę i wykonawcę usługi
• „Z” – producenta pierwotnego produktu
Z uwagi na fakt, że ostatecznie produkt zostanie wprowadzony na rynek przez podmiot „X” i będzie sygnowany jego znakiem towarowym, na gruncie przytoczonych powyżej przepisów, producentem jest „X”, a więc „X” powinien pamiętać również o prawidłowym oznaczeniu produktu.

Opakowanie i oznaczanie produktu

Uzasadnione wątpliwości w kwestii powyższych rozważań, budzić może kwestia związana z opakowaniami produktów. W praktyce nierzadko bywa tak, że producenci do opakowania swoich produktów, używają opakowań wyprodukowanych przez inne podmioty. Wynika to z chęci ograniczenia kosztów, bądź braku możliwości produkowania opakowań we własnym zakresie.

Definicja opakowania znajduje się w art 3 ust. 1. Ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Zgodnie z tym przepisem: „Opakowaniem w rozumieniu ustawy jest wyrób, w tym wyrób bezzwrotny, wykonany z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, od surowców do towarów przetworzonych.”2. Do opakowań zaliczać będziemy zatem wszelkiego rodzaju materiały służące do ochrony samego produktu.

Co więcej, każdy przedsiębiorca, który wprowadza towar na rynek ma obowiązek odpowiednio oznaczyć swój produkt. Wskazuje na to przepis art. 21 ust. 1 Ustawy Prawo przedsiębiorców. W świetle cytowanych przepisów, oznaczenie powinno zostać umieszczone na samym produkcie, jego opakowaniu, etykiecie lub instrukcji i powinno zawierać w szczególności informacje dotyczące firmy producenta, jego adresu oraz państwa siedziby.

Powyższe wymagania mogą rodzić pewne niejasności związane z oznaczaniem produktów. Z jednej strony mamy bowiem producenta opakowania, który wprowadzając swój produkt na rynek ma obowiązek oznaczyć go zgodnie z wymaganiami określonymi przez Ustawę Prawo przedsiębiorców. Z drugiej strony mamy producenta innych dóbr, który chciałby sprzedawać swoje produkty w opakowaniach tego pierwszego. Rodzi się więc pytanie, czyja firma powinna zostać oznaczona na takim opakowaniu?

Najbardziej uzasadniony wydaje się pogląd, zgodnie z którym w takim przypadku na opakowaniu powinny znaleźć się oznaczenia obu firm. Firma która używa opakowania do ochrony swojego produktu powinna być wyraźnie oznaczona jako producent, w domyśle przedmiotu znajdującego się w opakowaniu. Nadto, osobnego oznaczenia wymaga producent opakowania, który również powinien być oznaczony na samym opakowaniu (najlepiej z dopiskiem „producent opakowania”).

W przypadku braku oznaczenia producenta opakowania, można domniemywać, że zostało ono wyprodukowane także przez producenta produktu znajdującego się w środku, ponieważ jego firma jako jedyna będzie oznaczona na opakowaniu.

Ustawa Prawo przedsiębiorców nie precyzuje jakie są dokładne wytyczne związane z oznaczaniem produktów. Ustawodawca nie wskazał, gdzie powinno być umieszczone takie oznaczenie, jakiej powinno być wielkości. Można więc przyjąć, że oznaczenie producenta opakowania może znaleźć się w miejscu przyciągającym uwagę w mniejszym stopniu, ale nadal widocznym, np. na odwrocie, bądź w środku opakowania.

Jak należy oznaczać produkty?

Podsumowując powyższe rozważania, wskazać należy, że oznaczanie produktów jest bardzo istotne zarówno z punktu widzenia konsumenta, ale i samego producenta. Otóż, producentem będzie zawsze ten przedsiębiorca, który oznaczył produkt używając do tego swoich danych bądź znaku towarowego. Oznaczenie powinno znajdować się zawsze na produkcie, bądź opakowaniu.

W przypadku, kiedy korzystamy z opakowań zewnętrznego producenta, warto pamiętać, że brak oznaczenia producenta opakowania na samym opakowaniu, może rodzić domniemanie, że jego producentem również jest przedsiębiorca na nim oznaczony, a to z kolei może wiązać się z potencjalną odpowiedzialnością za produkt i jego jakość.

Co też istotne, sam koncept, projekt, kampania reklamowa i wkład artystyczny w produkt są również prawnie chronione, stąd oznaczenie podmiotu, który produkt modyfikuje i wprowadza dalej do obrotu jest uzasadnione ze względu na prawa własności intelektualnej, które mu przysługują i które służą ochronie działalności twórczej. Stąd, skrupulatność w oznaczaniu zarówno samego produktu, jak i jego opakowania jest bardzo istotna, gdyż finalnie takie oznaczenie pozwala ochronić prawa wprowadzającego jak również prawa konsumenta.

1. Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U.2021.222 t.j.)
2. Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. 2020.1114 t.j.)

Katarzyna Turcza – Radca Prawny i Doradca Restrukturyzacyjny. Posiada bogate doświadczenie w obsłudze prawnej krajowych i zagranicznych podmiotów m.in. z branży e-commerce, reklamowej, motoryzacyjnej oraz HORECA. Oprócz bieżącego doradztwa prawnego opracowuje strategie prawo-biznesowe, przygotowuje umowy i dokumenty handlowe ukierunkowane na ochronę praw przedsiębiorców. Publikuje artykuły prawnicze oraz udziela się na ogólnopolskich konferencjach naukowych.

www.turcza.com.pl

Artykuł ukazał się w ostatnim numerze OOH magazine. Do wglądu online TUTAJ.