Opakowania dalsza stabilizacja branży | Wacław Wasiak

1. Miniony rok – sytuacja przemysłu opakowań
Rok 2015 w branży opakowań, pomimo trudności wywołanych znaczącą podwyżką cen podstawowych dla opakowań surowców jak papier (tektura) oraz tworzywa sztuczne (polietylen), należy dobrze ocenić.

Możemy mówić o ok. 4,5-5,0 proc. wzroście produkcji. To średni wskaźnik. Różnie będzie się on kształtował w poszczególnych segmentach branży. Jeśli chodzi o opakowania do żywności i napojów, wzrost wyniósł ok. 5 proc., w opakowaniach leków i kosmetyków utrzyma się zapewne na poziomie 4-4,5 proc. Obserwujemy ponad 5 proc. wzrost w segmencie opakowań do wyrobów inwestycyjnych (farby, lakiery, elementy budowlane jak okna, drzwi) oraz AGD, co związane jest ze wzrostem eksportu i dobrą sytuacją w budownictwie. W segmencie opakowań do napojów na dobrą sytuację wpłynęło upalne lato. Dotyczy to w szczególności zwiększenia o ok. 15 proc. sprzedaży wody.

W miarę równomiernie wzrost ten dotyczył opakowań ze wszystkich rodzajów materiałów. Nieco lepsze wyniki osiągnięto w segmencie opakowań z tektury, co jest „zasługą” rozwoju handlu internetowego oraz wzrostu sprzedaży (eksport) takich elementów jak wyroby AGD, okna, drzwi, pakowane z reguły w opakowania z tektury. Materiał ten dominuje w tzw. opakowaniach zbiorczych. Utrzymało się niezłe tempo wzrostu w segmencie opakowań z tworzyw sztucznych.
O sytuacji w branży decyduje sytuacja na rynku opakowań. Rynek opakowań w roku 2015 okazał się stabilnym z umiarkowaną tendencją wzrostową, o czym zdecydowała niezła sytuacja gospodarcza (wzrost o ok. 3,5 proc.).

2. Branżowe wydarzenia i nowości
Jeżeli chodzi o polski rynek opakowań, to w zasadzie w 2015 roku nie odnotowaliśmy spektakularnego wydarzenia, które mogłoby uzyskać miano przełomowego. Rozwój opakowań wytwarzanych w kraju dotyczył w szczególności doskonalenia ich funkcji, w szczególności ochronnej. Na szerszą skalę wdrażano innowacje materiałowe zapewniające podwyższoną barierowość wobec czynników zewnętrznych oraz rozszerzające funkcje aktywne i inteligentne.

Rok 2015 to kolejny rok upowszechniania opakowań „bio”, wytworzonych z materiałów kompostowalnych i biodegradowalnych. Dobrym przykładem może być wzrost wykorzystania naturalnego materiału jakim jest poliaktyd. Coraz szerzej stosowane są opakowania z nanokomponentami. W roku 2015 zwiększył się na rynku udział opakowań aktywnych i inteligentnych, co związane jest z postępem w zakresie materiałów i substancji przeciwdziałających destrukcyjnym zmianom zachodzącym w pakowanym produkcie (żywność). Chodzi o różnego rodzaju pochłaniacze i emitery, a także informujące o stanie produktu wskaźniki świeżości, nieszczelności, temperatury i inne. Znacząco zwiększył się udział w rynku opakowań giętkich typu pouch, wcześniej znanych na krajowym rynku jako doypacki.

Właściwie możemy mówić o rewolucji w zakresie rozwoju funkcjonalności opakowań zapewniających łatwość otwierania, wielokrotnego korzystania z zawartości opakowania, podgrzewania w warunkach braku energii. W przypadku opakowań kosmetyków pokazały się na rynku opakowania wyposażone w „sprytne” systemy dozujące i zamknięcia. Np. opakowania z wbudowanym oświetleniem (LED) itp.

Rok 2015 zapewne zapisze się jako przełomowy w rozwoju handlu internetowego. Ta forma handlu ma wpływ na rozwój opakowań, ich konstrukcję, zastosowanie materiałów opakowaniowych, a w szczególności tektury. Wykorzystania, elementów zapewniających bezpieczeństwo produktu w opakowaniu, a stanowiących wyposażenie opakowania, handel e-commerce to znaczące zwiększenie zapotrzebowania na etykiety.

3. Oczekiwane trendy – szanse na rozwój
Rozwój opakowań dotyczył będzie doskonalenia (wzbogacania) ich funkcji. Oczekuje się zatem, iż doskonalona (rozwijana) będzie funkcja ochronna opakowania. Dotyczy to w szczególności opakowań: żywności, kosmetyków i leków. I nie chodzi li tylko o zapewnienie bezpieczeństwa produktu przed czynnikami zewnętrznymi, ale także przed „uszkodzeniami” produktu wewnątrz opakowania. Ostatnio pojęcie funkcji ochronnej opakowania rozszerzamy także na ochronę środowiska i człowieka „przed opakowaniem”. Zatem preferowane będą materiały opakowaniowe, a także elementy „wyposażenia” opakowania zapewniające pełne bezpieczeństwo produktu w możliwie długim okresie czasu. Zachowanie jego wartości (zdolności) spożywczych, leczniczych itp.

Stąd należy spodziewać się rodzaju opakowań aktywnych i inteligentnych. Sprytnych w rozumieniu łatwości posługiwania się nimi i korzystania z zawartości w różnych warunkach wynikających z rosnącej mobilności użytkowników opakowań. Zapewne pomimo czynników ekonomicznych (koszty produkcji) rozwijać się będzie produkcja i stosowanie opakowań „bio” i „eko”. Wymuszać ten rozwój będzie troska o środowisko w szerokim rozumieniu tego słowa: stan atmosfery, kurczące się zasoby surowców naturalnych itp.

Analizując, a ściślej prognozując trendy w rozwoju opakowań, mieć trzeba także na uwadze zachowanie rozsądnej relacji pomiędzy kosztem opakowania i kosztem pakowanego produktu.

Być może nastąpi większy podział na opakowania typu premium, przeznaczone dla nabywców produktów premium, ludzi zasobnych (bogatych) i na opakowania dla „reszty” bez „bajerów”. Nie możemy być także głusi na opinie, iż najlepszym opakowaniem jest brak opakowania. To dzisiaj brzmi jak herezja. Ale rozwój sieci sklepów sprzedających towary bez opakowania, o czymś świadczy. Czy to oznacza, ze cofniemy się w rozwoju? Raczej nie, a nawet na pewno nie. Ale musimy zdać sobie sprawę, iż znajdujemy się w krytycznym momencie cywilizacyjnego rozwoju, co dotyczy także rozwoju opakowalnictwa. Wizjonerzy winni mieć odwagę prezentowania takiej perspektywy.

[galeria=”1″]

4. Prognozy i oczekiwania branży
Wg prognoz Polskiej Izby Opakowań w 2016 roku nie ulegnie zmianie sytuacja branży opakowań. Podstawy do prognozowania stanowi projekcja rozwoju gospodarczego kraju zawarta w projekcie budżetu na 2016 r. Przesądzającym jest założona dynamika PKB. A jest ona zbliżona do osiągniętego wskaźnika w 2015 roku (ok. 3,5 proc).

Jeżeli rzeczywiście takie tempo rozwoju gospodarczego udałoby się zrealizować, to mamy odbicie zwierciadlane roku 2015. Zatem należy spodziewać się ok. 5 proc. wzrostu rynku opakowań, a w ślad za tym, wzrostu produkcji opakowań zgodnie z prawami rynku.

Prognoza ta zostanie zachwiania, jeśli znaczącemu pogorszeniu ulegnie sytuacja gospodarcza, co oznaczać będzie osłabienie rynku (przez spadek „zamożności społeczeństwa”). A trzeba wiedzieć, że już dzisiaj mamy ok. 6 mln uczestników rynku, którzy znajdują sie poniżej poziomu ubóstwa. Stąd nasz rynek opakowań jest o ok. 45 proc. „mniejszy” od rynków w krajach wysokorozwiniętych.

Jeśli nasza prognoza się sprawdzi to w roku 2016 rynek opakowań w Polsce wynosił będzie ok. 9,0 mld euro wobec 8,55 w 2015 roku. Oznacza to, że zużycie opakowań per capita wynosić będzie ok. 236 euro wobec 225 w 2015 roku, przy średnim wskaźniku dla krajów starej UE – ok. 335 euro.

Niezależnie od wyżej przytoczonej makro oceny rozwoju branży i rynku (ujęcie wartościowe) następować będą zmiany w strukturze rynku opakowań z papieru i tektury z 33,0 proc. w 2015 r. do 33,4 proc. w 2016. Nie należy przewidywać znaczącego wzrostu udziału opakowań z tworzyw sztucznych. Z 37,3 proc. w 2015 r. do 37,5 w 2016. Przy czym w tym segmencie opakowań wyraźnie wzrośnie udział opakowań miękkich z tworzyw sztucznych z 18,4 proc. w 2015 r. do 18,8 proc w 2016. Nieznacznie zmniejszy się udział opakowań z metalu z 12,0 proc. w 2015 r. do 11,8 proc. w 2016 r. Utrzyma się na niezmiennym poziomie udział opakowań ze szkła, ok. 10,6 proc. Opakowania z drewna i tekstyliów stanowić będą 7,7 proc. w ogólnej strukturze rynku opakowań.

Nie przewiduje się znaczących zmian w strukturze rynku opakowań z punktu widzenia przeznaczenia opakowań. Największy udział, ok. 64 proc. stanowić będą opakowania żywności i napojów. Opakowania kosmetyków ok. 6 proc., opakowania leków ok. 7 proc., zaś opakowania artykułów przemysłowych i chemii gospodarczej ok. 23 proc.

Reasumując, rok 2016 będzie rokiem dalszej stabilizacji sytuacji w branży opakowań. Nie należy oczekiwać zmian o charakterze ilościowym. Natomiast postępować będą zmiany jakościowe, wyrażające się wprowadzeniem na rynek nowych materiałów opakowaniowych, rodzaju środków (materiałów i środków technicznych) wzbogacających funkcje „aktywne” i „inteligentne” opakowań. Zmiany w konstrukcji opakowań zmierzać będą do uczynienia ich bardziej „przyjaznymi” dla człowieka oraz środowiska. Jak choćby zapewniających pełne opróżnienie opakowania w przypadku takich produktów jak ketchup, sosy, musztarda. Doskonalone będą materiały opakowaniowe zapewniające selektywną wymianę gazów pomiędzy zapakowanym produktem, a otoczeniem (zapewniające warunki do oddychania tym produktom). Należy także przewidywać rozwój technik i technologii pakowania, bowiem to one „narzucać” będą nowe konstrukcje, a także materiały opakowań.

Z tego punktu widzenia rok 2016 może okazać się przełomowym, bowiem mamy do czynienia z nagromadzeniem nowych, innowacyjnych rozwiązań znajdujących się w „przededniu” zastosowania ich na szeroką skalę.
Wacław Wasiak

WACŁAW WASIAK, mgr inż., dyrektor Polskiej Izby Opakowań. Redaktor Biuletynu Opakowaniowego. Konsultant naukowy COBRO. Przewodniczący Komitetu Technicznego Centrum Certyfikacji Opakowań. Autor licznych publikacji o rynku i przemyśle opakowań. M.in. redaktor monografii: „Przemysł i rynek opakowań w Polsce” (2009); „Przemysł opakowań w Polsce. Stan. Perspektywy” (2012); „Kierunki rozwoju opakowań” (2014).